De moeders lieten huis en haard in Marokko achter om zich te vestigen in een nieuw land, de dochters groeiden op in Nederland, in een compleet andere cultuur. Pleunie van Raak, vierdejaarsstudent Fotografie aan de Akademie voor Kunst en Vormgeving (AKV|St.Joost) in Breda, portretteerde op intieme wijze Marokkaans-Nederlandse moeders en dochters voor haar afstudeerproject.
“Een aantal maanden geleden ving ik een gesprek op van twee mannen die hun zorgen uitten over het zogenaamde Marokkanenprobleem in Nederland. Ze maakten denigrerende opmerkingen. Nadat ik aan hen vroeg of zij deze mensen, Marokkaanse Nederlanders, persoonlijk kennen, antwoordden zij van niet.”
Negativiteit en onbegrip
Hoe komt het dat mensen zulke, tot in het extreme, oordelen hebben over bepaalde bevolkingsgroepen die ze nog nooit ontmoet hebben, vroeg Pleunie zich af. De negatieve geluiden en het onbegrip over etnische groepen in de Nederlandse samenleving vallen haar al jaren op. Met haar fotografie over onderwerpen die gerelateerd zijn aan actualiteiten en sociaal-maatschappelijke kwesties, wil Pleunie een tegengeluid en begrip creëren.
Oprechte belangstelling
Via via kwam Pleunie in contact met de moeders en dochters om te interviewen en fotograferen. Na het eerste interview waren de vrouwen zo enthousiast dat de student via hun netwerk in contact kwam met andere moeders en dochters. “Wanneer ik de vrouwen vertelde over mijn project, waren ze zo nu en dan verrast door mijn belangstelling: ik moest duidelijk maken dat ik niet kwam praten over de problemen van hun zonen of kleinzonen waar het vaak over gaat in de media, maar juist geïnteresseerd was in de beginperiode van hun vestiging in Nederland, hoe zij tegen onderwerpen aan kijken en hun band met hun dochters.”
Nederland veranderd
“De twaalf moeders en dochters die ik sprak, zeggen dat Nederland is veranderd de afgelopen jaren. Na de ‘minder, minder’ uitspraak van Wilders, de aanslagen op verschillende plekken en de vluchtelingencrisis. Een aantal vrouwen vertelde dat het door deze gebeurtenissen lijkt alsof er nog meer verdeeldheid en generalisatie is.”
Vertrouwen
De interviews leverden openhartige gesprekken op. Er waren ook moeders die vertelden dat ze de eerste jaren in Nederland eenzaam waren en het niet altijd even gemakkelijk hadden. De gesprekken waren soms emotioneel, soms humoristisch. Ze praatten over vrouw zijn, opvoeding, het huwelijk, het leven, toekomstverwachtingen en stereotypering. “Heel bijzonder hoe zij mij vertrouwd hebben.”
Een fragment uit een van de interviews:
Moeder: ‘‘Het botste vaak tussen ons. Mijn dochter is opgegroeid in twee werelden. Met aan de ene zijde de islamitische en Marokkaanse opvoeding. De andere zijde een westerse opvoeding buitenshuis.’’
Dochter: ‘‘Mijn moeder is een sterke vrouw. Ik zou het niet kunnen om op mijn zeventiende te trouwen met een wildvreemde man. Om vervolgens naar een ander werelddeel vertrekken om daar een beter leven op te bouwen. Dan moet je wel heel stevig in je schoenen staan.’’
“Ik kwam tot de conclusie dat de conversatie over Marokkaanse Nederlanders vaak blijft vaak steken in kort-door-de-bochtredenaties en slechte informatie, vaak zonder nuance. Ik denk dat je altijd met aannames kampt. Dat zit in ons. Aannames kunnen daarentegen, denk ik, leiden tot twee dingen: veroordeling of nieuwsgierigheid. Ik wil het laatste.”
Project doorontwikkelen
Het project Zo moeder, zo dochter? is nog niet klaar voor Pleunie: “Ik zie kansen om dit project door te ontwikkelen, bijvoorbeeld in samenwerking met een schrijvend journalist. Met hun beelden en reportages hebben zij de mogelijkheid om invloed uit te oefenen. De kijkers moeten denken: hé, zij zijn net als ik. Ik hoop dat het de luisteraar en kijker een stapje dichterbij wederzijds respect brengt.”
Launch 2017
Pleunies werk en dat van haar medestudenten is te bewonderen tijdens de eindexpositie How To Be a World Famous Photographer, onderdeel van de eindexamententoonstelling Launch 2017. Van 1 tot en met 5 juli te zien bij AKV|St.Joost aan de Beukenlaan in Breda.
studenteavansTb
Wat een goed onderwerp om te fotograferen en over te schrijven. Wanneer ik naar mijzelf kijk, merk ik dat ik inderdaad ook automatisch een beeld heb van Marokkanen, welke is ontstaan door de enkele Marokkaan die ik ken.