Terug naar overzicht

Fysiek, kwetsbaar, afhankelijk: het blijft oppassen bij kunstopleidingen

foto ter illustratie | Pexels.com

Een reeks akelige voorvallen schokte de hbo-opleidingen in de kunst en mode. Er zijn allerlei maatregelen genomen, en toch hebben bestuurders de sociale veiligheid nog steeds niet goed in de hand, vreest de Onderwijsinspectie.

Er heerste een giftige cultuur bij een modeopleiding; er was sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag door docenten aan de toneelschool; agressie en pesterijen werden vergelijkt aan een kunstacademie.

De afgelopen jaren kwamen er problemen aan het licht bij de hbo-opleidingen in de kunstzinnige hoek. De bestuurders zijn wakker geschud, schrijft inspecteur-generaal Alida Oppers in het voorwoord bij een nieuw rapport hierover. Maar er valt volgens haar nog genoeg te verbeteren.

De hogescholen zijn allemaal in beweging gekomen. Ze hebben bijvoorbeeld vertrouwenspersonen aangesteld of de klachtenprocedure verbeterd. Maar hoe weten ze of de aanpak werkt? Maak een risicoanalyse, stel concrete doelen, kijk of die behaald worden en pas zo nodig het beleid weer aan, luidt het advies.

Kwetsbaar
Want er zijn nogal wat risico’s. In het kunstvakonderwijs wordt bijvoorbeeld van studenten verwacht “dat ze zich kwetsbaar opstellen en veel van zichzelf laten zien”, staat in het rapport. Bovendien zijn sommige opleidingen nogal fysiek, zoals dansopleidingen. “Daar kunnen gemakkelijker persoonlijke grenzen worden overschreden”, noteren de inspecteurs.

Houd ook rekening met wangedrag onder studenten, waarschuwt de inspectie. Uit gesprekken zou blijken dat de studenten momenteel veel drank en drugs gebruiken. “In die context kan gemakkelijker grensoverschrijdend gedrag plaatsvinden, zeker als docenten en studenten elkaar daarbij tegenkomen.”

Het wordt allemaal nog gevaarlijker als er ook nog eens een sterke competitieve sfeer tussen studenten onderling ontstaat of als studenten zich te sterk afhankelijk voelen van docenten met een positie in het beroep.

Gesprekken
De hogescholen moeten deze risico’s in het oog houden en zorgen voor een cultuur van respect en veiligheid. Daarvoor moet iedereen betrokken worden bij de gesprekken over dit onderwerp, meent Oppers. In haar voorwoord noemt ze onder meer docenten, studenten, management en bestuurders. “Maar denk ook aan tijdelijke medewerkers, gastdocenten en ingehuurde zzp’ers.”

En dat gebeurt nog niet. Er zijn hogescholen waar docenten en studenten geen idee hebben van het beleid en “geen acties en maatregelen terugzien in de dagelijkse praktijk”, schrijft Oppers.

Zullen die gesprekken helpen? Ze kunnen mensen in elk geval bewustmaken van risico’s waar ze zelf niet aan hadden gedacht, meent de inspectie. “Zo wordt kleinschaligheid door de een gezien als risicoverlagend, maar door de ander als risicoverhogend.”

Het is misschien ook weleens zoeken waar voor anderen de grens ligt. Uit gesprekken blijkt volgens de inspectie dat sociale veiligheid “een moeilijk af te bakenen en veranderlijk begrip” is.

Nuttig
Is dit alleen relevant voor de kunst- en modeopleidingen? Sommige dingen zijn misschien uniek voor die sector, maar het probleem van sociale veiligheid speelt in het hele hoger onderwijs. Het rapport kan nuttig zijn voor alle onderwijsinstellingen die ermee aan de slag willen, hoopt de inspectie.

Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf bedankt de inspectie, maar geeft nog geen reactie. Deze maand stuurt hij de Tweede Kamer een brief over de aanpak van sociale veiligheid in het hoger onderwijs en de wetenschap.

Punt. Of had jij nog wat?

Meer lezen?