Het liberaliseringsbeleid van Hermans is een mislukking geworden, of, in de woorden van Norbert Verbraak, bestuursvoorzitter van Fontys Hogescholen: ‘Het hbo wordt gemold. We hebben te maken met een verdorpsing en een verdunning. Dit heeft niets meer met marktwerking te maken, het is een aanbodoorlog. Het is een regelrechte puinhoop geworden.’
Verbraak reageert in het HBO-journaal van juli op het groene licht dat gegeven is voor 137 nieuwe opleidingen het volgend jaar.
Hermans gaat de geschiedenis in als de onderwijsminister die het hbo liberaliseerde. Hij deed dat onder andere door het ‘moratorium op nieuwe opleidingen’, dat onder zijn voorganger Ritzen had bestaan, op te heffen. Het leek wel of die opgelegde jarenlange onthouding de natuurlijke driften van de hogescholen alleen maar had opgezweept, want de ban was nog niet verbroken of het begon nieuwe hbo-studies te regenen. ‘Zelfregulering’ van de HBO-raad via een ondoorzichtig en tamelijk willekeurig systeem van regels en procedures kon de stortvloed niet indammen.
Ook vorig jaar waarschuwden sommige hbo-bestuurders al dat het uit de hand liep. En Hermans verzocht de hogescholen twee maanden geleden op de valreep – geheel tegen zijn eigen liberaliseringsgeloof in – om de nieuwe aanvragen voor 2003 allemaal in te trekken.
Dat gebeurde niet. En de minister keurde het merendeel van de aanvragen, 137 in getal, uiteindelijk goed.
Tegen de afwijzing van een aantal andere initiatieven wordt een stortvloed aan beroepsprocedures verwacht. Zo had de Adviescommissie Onderwijsaanbod (ACO), die de kwaliteit en doelmatigheid van nieuwe opleidingen beoordeelt, de minister geadviseerd een aantal nieuwe opleidingen hbo-recht toe te laten, maar Hermans week van dat advies af. In Tilburg hadden Fontys en de Hogeschool Brabant samen zo’n opleiding van de grond willen krijgen.
Overigens ziet ook de ACO in, dat de stortvloed aan nieuwe opleidingen niet door kan gaan. Volgens ACO-voorzitter Wil Koppelaars heeft de ACO in 1995 al gewaarschuwd dat de hogescholen zelf de verantwoordelijkheid niet aankunnen. Hermans heeft dat te laat doorzien, meent hij, en kwam pas terug van zijn liberale beleid toen de ‘dijkdoorbraak’ al tot stand was gekomen: ‘In februari had hij nog een moratorium kunnen afdwingen, maar in mei was het veel te laat. Je kunt niet tijdens de wedstrijd de doelpalen verzetten.’ (FG)
Punt. Of had jij nog wat?