Om het lerarentekort op te lossen, moet je het eerst groter maken. Om zij-instromers in het onderwijs te krijgen moet je ze namelijk laten begeleiden door ervaren leerkrachten. En die staan nu zelf voor de klas.
Dat zegt onderzoeker Marc Vermeulen bij zijn afscheid van het IVA Tilburg, instituut voor sociaal-wetenschappelijk beleidsonderzoek en advies. Vermeulen, een zwaargewicht binnen het centrum, gaat naar de Open Universiteit om een leerstoel over scholing en arbeidsmarkt voor te bereiden. Hij voorspelde in 1993 al het dreigende lerarentekort.
‘Ministers denken te vaak op korte termijn’, zegt Vermeulen, ‘Daarom zal het ministerie van onderwijs het waarschijnlijk niet aandurven om het lerarentekort nu groter te maken. Zo gaat het altijd. In 1993, bijvoorbeeld, was er nog een overschot aan leraren. Minister Ritzen vond het destijds moeilijk om tegelijk het overschot onder handen te nemen en een toekomstig lerarentekort te voorkomen. Met de voorspelling is lange tijd niets gedaan. Dat is het nadeel van een kabinetsperiode van vier jaar’, aldus Vermeulen.
Het ministerie van onderwijs zegt dat er een kern van waarheid zou kunnen zitten in Vermeulens pleidooi over de zij-instromers. ‘Maar probeer zo’n maatregel maar eens te verkopen. Je kunt niet van scholen vragen om de situatie nu erger te maken. Het is kiezen uit twee kwaden.’
Dat het ministerie in de jaren negentig niets heeft gedaan, bestrijdt de woordvoerder. ‘Die voorspelling heeft Vermeulen in opdracht van dit ministerie geschreven. We waren dus op de hoogte. In 1996 zijn we begonnen met extra leraren werven. Dat is misschien drie jaar te laat, maar het is moeilijk om scholen te motiveren iets aan het lerarentekort te doen als ze zelf nog met een overschot zitten.’
Dat lerarenopleidingen onder de normale hbo-bekostigingsregels vallen, is volgens Vermeulen nog zo’n korte-termijnblunder. ‘Toen de studentenaantallen terugliepen, volgde er massaal ontslag van het personeel. De opleidingen kregen immers minder geld. Ze kwamen daardoor in een neerwaartse spiraal terecht. Er trad een soort brain drain op en daardoor werden de opleidingen nog minder interessant om aan te studeren. De militaire academie en de politie-academie krijgen hun geld ook niet per student. Die opleidingen verzorgen een kaderopleiding en zoeken daar vervolgens studenten bij. Zo kan het ook in het onderwijs.’
Het ministerie van OC&W is waarschijnlijk niet van plan om leraaropleidingen zo’n status te geven. Dat kost namelijk veel geld en daar is demissionair minister Van der Hoeven niet scheutig mee. Dat zal in de toekomst waarschijnlijk niet anders zijn.
Volgens de HBO-raad is het belangrijkste probleem van de leraaropleidingen om het imago op te vijzelen. ‘De status van een vak verbeteren doe je niet van vandaag op mogen. Je moet zorgen voor een betere loopbaan en interessanter werk. Je kunt bijvoorbeeld denken aan masters voor leraaropleidingen. Dan krijg je meer diepgang en breng je meerwaarde mee naar de scholen. Daar zal geld voor moeten komen.’ (BB/HOP)
Punt. Of had jij nog wat?