Vanmiddag demonstreren studenten opnieuw tegen dreigende bezuinigingen op het hoger onderwijs. In Den Haag dit keer, want de toestemming die burgemeester Deetman de studentenbonden op 12 november onthield – toen werd uitgeweken naar de hoofdstad – kregen ze nu wel. Maar waar gaat het precies om?
Er zijn meer verschillen ten opzichte van vier maanden geleden. Toen trok men op tegen de aangekondigde plannen uit het ‘strategisch akkoord’ van CDA, VVD en LPF. Intussen zijn de bordjes verhangen. Balkenende-I is demissionair en er wordt geformeerd aan een CDA-PvdA-combinatie. Wat zo’n coalitie voor het hoger onderwijs betekent, staat nog niet vast, al beloofden de beide partijen tijdens de verkiezingen beide het hoger onderwijs te zullen ontzien.
Intussen zijn er plannen van ambtenaren uitgelekt, die forse verslechteringen voor studenten zouden inhouden, zoals verdubbeling van het collegegeld en kortingen op de studiefinanciering, met miljarden euro’s aan bezuinigingen als effect. De studentenbonden hebben besloten daartegen een vuist te maken, omdat de ontwikkelingen nu nog te beïnvloeden zouden zijn. Maar de hoger-onderwijskoepels HBO-raad en VSNU vinden dat onverstandig. Je vestigt zo alleen maar de aandacht op een plan, dat volgens hen allang geen kans meer maakt. In november ondersteunden de koepels de actie van de studenten nog, vandaag staan ze langs de kant.
Er heeft zich wel een nieuwe, onverwachte bondgenoot aangesloten: het radiostation Yorin FM, dat live verslag zal doen van de demonstratie. Op de website van Yorin wordt al de hele week opgeroepen om vandaag ’te gaan staken van school tegen de schandalige overheidsplannen om het collegegeld te verdubbelen’. Je kunt er zelfs een digitale petitie tegen Wouter Bos tekenen.
Dat de koepelorganisaties niet meedoen kan te maken hebben met de voortekenen. Het lijkt erop dat de instellingen zelf, anders dan onder Balkenende-I, ontzien zullen worden. Bezuinigingen wil men halen bij de studenten, en wel in de vorm van een hervorming van de studiefinanciering. De PvdA denkt jaarlijks 500 miljoen euro te besparen met de introductie van een ‘sociaal leenstelsel’: de beurs en het collegegeld worden daarin afgeschaft en studenten kunnen voor hun levensonderhoud geld lenen, maar als ze eenmaal zijn afgestudeerd moeten ze terugbetalen. Afhankelijk van de manier waarop dat gebeurt heeft men het over leenstelsel of academicibelasting of studietaks.
De verwarring over de gevolgen van dat plan is groot. Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) heeft zich steeds tegen leenstelsels afgezet. Maar de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) was tot voor kort voorstander van studietaks. Nu echter de PvdA zo’n stelsel wil doorvoeren, schrikt de bond van de consequenties en protesteert tegen het ‘afpakken van de studiebeurs’. De draai wordt verdedigd met het argument dat de voorwaarden niet deugen en dat Wouter Bos er mee wil bezuinigen, en daar was het niet voor bedoeld.
De demonstratie van vanmiddag valt ook nog samen met een andere actie: een protest tegen het aanstaande GATS-verdrag van de Wereld Handelsorganisatie. Er wordt gedemonstreerd bij het ministerie van Economische Zaken. Ook het onderwijs zou in de onderhandelingen weleens tot handelswaar kunnen worden gebombardeerd, en dat zou dan weer haaks staan op alles waar het brede front van 12 november voor opkwam: het hoger onderwijs als publieke zaak waar de overheid in zal moeten investeren, wil men het land niet in de versukkeling laten raken.
Het belooft al met al een ‘multi-purpose’-demonstratie te worden, waarin velen hun ei kwijt kunnen. (FG)
Punt. Of had jij nog wat?