De Tweede Kamer zal geen eigen parlementair onderzoek naar de ‘hbo-fraude’ instellen. Dat bleek gisterenmiddag tijdens behandeling van de kwestie in de Tweede Kamer.
Vorige week werd de kans op zo’n onderzoek – eventueel in de vorm van een parlementaire enquête – al kleiner, toen minister Van der Hoeven en staatssecretaris Nijs een onafhankelijke commissie met ‘zwaargewichten’ aankondigden. Die moet in opdracht van het minsterie de kwestie verder onderzoeken. Het CDA gaf aan dat voorstel te steunen.
Aanvankelijk hadden de christendemocraten een voorstel van de linkse partijen om de Tweede Kamer het onderzoek te laten doen in overweging genomen. Dat voorstel was gedaan omdat het ministerie zelf onderwerp van veel kritiek in deze zaak is.
In het kamerdebat gisteren gunde een meerderheid van CDA, VVD, LPF en ChristenUnie het ministerie echter een nieuwe kans om de onregelmatigheden deze keer wél goed in beeld te krijgen. De commissie van Van der Hoeven en Nijs komt er dus.
Tussen april en januari 2004 krijgen alle universiteiten en hogescholen bezoek van accountants. Bij nieuwe vermoedens van fraude volgt aangifte bij het Openbaar Ministerie. Het ministerie gaat onterecht verkregen subsidies terugvorderen.
Om herhaling van de affaire te voorkomen, krijgen de ambtenaren op het ministerie van Onderwijs de opdracht om beter te controleren of hogescholen op een juiste manier omgaan met het geld van de belastingbetaler. Een sfeer van goed overleg met de hogescholen en de HBO-raad mag niet langer reden zijn om ontoelaatbare prakijken door de vingers te zien, zo bezweren Van der Hoeven en Nijs.
Die aanpak gaat de linkervleugel in de Tweede Kamer niet ver genoeg. PvdA, SP, GroenLinks en D66 willen een parlementair onderzoek of een parlemantaire enquête. Ze zijn bang dat het fraude-onderzoek onder de vlag van het ministerie beperkt blijft tot boekhoudkundige feiten. De bestuurscultuur die aan de onregelmatigheden heeft bijgedragen, blijft buiten beeld, zo betoogden de linkse fracties.
‘Van ambtenaren politie-agenten maken’, zo typeerde Fenna Vergeer (SP) de aanpak van Van der Hoeven en Nijs. ‘Daarmee ontwijk je de politieke vraag: is het misbruik in de hand gewerkt door de combinatie van forse bezuinigingen, een terugtredende overheid en toenemende concurrentie tussen de instellingen?’ Kees Vendrik (GroenLinks) achtte herhaling van de fraude-affaire niet uitgesloten, zolang niet duidelijk is waarom bepaalde hogescholen in de fout zijn gegaan.
‘Maar waartoe zou dat moeten leiden’, vroeg Cisca Joldersma (CDA) zich af. ‘Een minister afzetten? Een ambtenaar ontslaan?’ De christendemocrate voelde niets voor ‘een spelletje zwartepieten’. Dat de bestuurscultuur aan de fraude-affaire had bijgedragen, was volgens de christendemocrate al afdoende aangetoond door de Algemene Rekenkamer. ‘Van meer analyseren wordt het ministerie niet beter.’ (PH/HOP, FG)
Punt. Of had jij nog wat?