Saxion geeft ‘schokkende’ maar ‘gebruikelijke’ wanpraktijken toe

De manier waarop de Saxion Hogeschool IJselland in Deventer tussen 1998 en 2001 buitenlandse studenten heeft geworven kon niet door de beugel. Maar dergelijke praktijken waren indertijd heel gewoon in het hbo. Dat concludeert de commissie Hendrikx, die in opdracht van de Raad van Toezicht van Saxion het gesjoemel met inschrijvingen en bekostiging door de instelling heeft onderzocht. Raad van Toezicht en Raad van Bestuur onderschrijven de conclusies.

De handelwijze rond de inschrijving in 2001 van Chinese en Vietnamese studenten bij Saxion heeft de commissie naar eigen zeggen ‘geschokt’. De studenten hadden uiteenlopende bedragen aan ‘agenten’ moeten betalen. De vergoedingen liepen via privé-rekeningen van persoonlijke bekenden van medewerkers van het International Office van de hogeschool. Soms bleef daarbij geld aan de strijkstok hangen.
Een deel van de buitenlanders bleek bij aankomst op Schiphol onvoldoende gekwalificeerd. Soms werd door de agent bepaald welke studie – anders dan de opgegeven studie – moest worden gevolgd, op straffe van terugkeer naar huis met het eerste vliegtuig.
Studenten werden soms extra financieel benadeeld: ‘In een aantal gevallen zijn rekeningen verstuurd met daarop het bankrekeningnummer van Saxion, terwijl de agenten niet het hele bedrag doorgeleidden naar Saxion. Noch de studenten, noch Saxion waren hiervan op de hoogte. Een aantal studenten is daardoor na in Nederland aangekomen te zijn ten onrechte gesommeerd het verschil alsnog te betalen.’
Ook werd door het International Office van Saxion een ‘aan medewerkers gelieerde tussenpersoon’ ingeschakeld om tegen betaling de aanmeldingsdossiers te beoordelen. De kosten werden ten onrechte doorberekend aan de studenten.
In het rapport wordt nu voor het eerst erkend dat medewerkers van de hogeschool in opdracht van hogerhand valselijk inschrijfformulieren van buitenlandse studenten hebben ondertekend. In januari 2002 was Saxion daarvan al beschuldigd in een televisiereportage. Tegen de Saxion loopt een strafrechtelijk onderzoek vanwege dit feit.
In de zomer van 2001 was de Raad van Bestuur al op de hoogte van de wantoestanden, maar deze stelde het hoofd van het International Office pas op non-actief nadat in februari 2002 de ‘hbo-fraude’ via de media op straat lag.

Opmerkelijk is de vaststelling van de commissie, dat het misbruik paste in de heersende hbo-cultuur: ‘Saxion Hogescholen was op dit punt een kind van zijn tijd. Het gedrag van Saxion Hogescholen week niet wezenlijk af van wat in het hoger beroepsonderwijs gebruikelijk was. Deze omgang met de gebruiksruimte vraagt niet alleen aandacht van Saxion Hogescholen, ook op nationaal niveau is hiervoor aandacht nodig.’

In een reactie op het rapport laten de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur van Saxion Hogescholen weten het rapport van de commissie Hendrikx als een ‘zeer stevige steun in de rug’ te beschouwen. Maar in werkelijkheid maakt Saxion een draai van 180 graden. Toen de voormalige Saxion-directeur Peter de Jong in 2001 het misbruik via de Tweede Kamer en de media aanhangig maakte, ontkende het bestuur van Saxion in alle toonaarden dat er iets mis was. Het ‘Hogeschoolblad’ in Deventer kopte indertijd: ‘Beschuldigingen fraude onterecht’, en ruimde een hele pagina in waar collega’s met modder naar klokkenluider De Jong mochten gooien. Ook toen de toenmalige minister Hermans een aanklacht tegen zes hogescholen, waaronder IJselland, indiende bij het openbaar ministerie bleef Saxion ontkennen. Pas toen in februari 2003 bleek dat alleen de strafklacht tegen IJselland overeind bleef, besloot de Raad van Toezicht van Saxion schoon schip te maken en het eigen misbruik te laten onderzoeken door een commissie onder voorzitterschap van de voormalige commissaris van de Koningin in Overijssel Jan Hendrikx. (FG)