Schutte geeft toe: geen onderzoek naar uitgaven

Hogescholen en universiteiten hoeven bij het onderzoek naar de ‘fraude’ rond inschrijvingen in het hoger onderwijs toch niet hun uitgaven van rijksgelden te verantwoorden. Dat is bekendgemaakt door de commissie-Schutte, die het geknoei met de bekostiging onderzoekt.
Daarmee komt Schutte tegemoet een golf van kritiek uit het veld. Universiteiten, hogescholen en de voormalige hoge OCW-ambtenaar Ruud Louw vonden dat de fraudevorsers hun boekje ruimschoots te buiten gingen bij de pilot-onderzoeken, door de betrokken instellingen het hemd van het lijf te vragen over het bestedingspatroon.
De commissie moet van staatssecretaris Nijs kijken of de instellingen op een eerlijke manier aan hun rijksbijdragen zijn gekomen; wat ze vervolgens met dat geld hebben gedaan, gaat Schutte volgens de critici niets aan.

Anders dan bij de pilot-onderzoeken verwacht Schutte nu geen kartonnen dozen met kwitanties meer. Wel houdt de commissie zich het recht voor om openbare bronnen zoals jaarverslagen na te pluizen op aanwijzingen dat instellingen er met hun uitgaven een potje van hebben gemaakt. De kans dat langs die weg gesjoemel boven water komt, lijkt klein.
Achtergrond van Schutte’s draai is zijn gewaarwording dat de instellingen hun bekostigd onderwijs en commerciële activiteiten boekhoudkundig niet hoeven te scheiden. De wet vereist dat niet. Als een instelling rijksgelden gebruikt voor lucratieve commerciële bezigheden, is dus nog geen sprake van fraude.

‘Het doet me deugd dat een stukje gezond verstand is binnengesijpeld’, zegt Marcel Wintels, collegevoorzitter van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen en notoir criticaster van ‘Schutte’. ‘Zolang de overheid geen heldere splitsing tussen publiek en privaat aanbrengt, zijn die geldstromen niet te scheiden en hebben we nu eenmaal een hybride systeem.’
Een duidelijk voorbeeld van die vermenging zijn volgens Wintels de lectoren. Nota bene het ministerie van Onderwijs spendeert tientallen miljoenen euro’s aan deze hbo-hoogleraren die moeten zorgen voor kennisuitwisseling tussen hogescholen en het bedrijfsleven.
Ook universiteitenvereniging VSNU reageert opgetogen. ‘De commissie doet wat ze moet doen, en houdt zich dus niet bezig met bestedingen’, zegt woordvoerder Boukje Keijzer. Dat had de VSNU ook al gemerkt aan de manier waarop Schutte na de golf van kritiek te werk is gegaan. De meeste universiteiten hebben het bezoek van Schutte’s accountants voor het echte onderzoek er al op zitten.

Aanleiding voor de werkzaamheden de commissie-Schutte is de ‘hbo-fraude’. Volgens een eerder onderzoek van OCW naar de affaire gingen zeker 22 hogescholen en twee universiteiten over de schreef voor een bedrag van in totaal minimaal vijftig miljoen euro. De Algemene Rekenkamer, die het werkstuk van OCW onvolledig en onvoldoende vindt, zinspeelt op een veeldvoud van dat bedrag. Het onderzoek van Schutte wordt op 5 maart afgerond. (PH/HOP)