Het kabinet kan zich voorzichtig gaan oriënteren op alternatieve bezuinigingsposten. Het heeft er alle schijn van, dat de voorgenomen kortingen op het hoger onderwijs – collegegeldverhoging, geen bekostiging meer voor dertigplussers en niet-EU-studenten – het debat in de Tweede Kamer niet zullen overleven.
Behalve de oppositie zijn ook de coalitiepartijen uiterst kritisch. Zelfs Ruttes eigen VVD. De grootste liberale partij kondigde via fractievoorzitter Jozias van Aartsen aan ‘op het hele front met alternatieven te komen. Als je het onderwijs goed overeind wilt houden, moet er nu worden geinvesteerd.’
Met de kritische houding volgt de VVD het voetspoor van coalitiegenoot D66. De kleinste regeringsfractie stapte in 2003 in het kabinet met de uitgesproken wens dat het onderwijs bij de onvermijdelijk geachte bezuinigingsrondes buiten schot zou blijven. Dat heeft – buiten de al ingeraamde kortingen van het vorige kabinet Balkenende – precies een jaar geduurd. D66-voorman Boris Dittrich heeft aangekondigd dat hij de maatregelen niet accepteert en zijn fractie zal zich derhalve tegen alle bezuinigingen op ‘de motor van de kenniseconomie’ keren.
Van de PvdA moet Rutte het deze keer ook niet hebben. De sociaal-democraten – die Ruttes voorganger Nijs in het voorjaar nog aan een meerderheid hielpen voor selectie aan de poort en topcollegegelden – hebben een tegenbegroting gepresenteerd waarin niet op onderwijs wordt bezuinigd. De grootste oppositiepartij wil zelfs 1,4 miljard euro extra aan onderwijs uitgeven.
Het CDA zoekt als vanouds het midden op en neigt naar een compromis op de maatregel voor dertigplussers. Het CDA wil dat iedere Nederlander voor een aantal jaren leerrechten op hoger onderwijs krijgt, maar dat hij niet allemaal voor zijn dertigste hoeft te gebruiken. Studenten die eerst een paar jaar willen werken voor ze hun studie voortzetten, moeten dat gewoon kunnen doen. ‘Dat is levenslang leren’, reageerde vice-fractievoorzitter Gerda Verburg tijdens de presentatie van het rapport dat het wetenschappelijk bureau van de partij hierover publiceerde. Maar het CDA beperkt de leerrechten wel voor de oudere student: dertigplussers houden in hun model maximaal twee jaar aan rechten over. Wie zijn studie onderbreekt, moet bovendien wel werken. Bij een pauze zonder deelname op de arbeidsmarkt vervallen de rechten om verder te studeren.
Begin november debatteren minister Van der Hoeven en staatssecretaris Rutte met de Tweede Kamer over de begroting 2005. (TdO/HOP)
Punt. Of had jij nog wat?