Frans Leijnse, die op 6 december afscheid neemt als voorzitter van de HBO-raad, gaat er nog niet van uit, dat de bezuiniging op 30-plussers in het hoger onderwijs doorgaat. Hij vindt Ruttes plan ‘slecht voor onze kenniseconomie’.
De maatregelen komen bovenop de lopende bezuinigingen. De in kabinet Balkenende I afgesproken ‘efficiencykortingen’ zorgen er voor dat de rijksbijdrage per student steeds verder daalt, naar minus negen procent in 2007. Volgens Leijnse beginnen de hogescholen de gevolgen daarvan nu duidelijk te merken.
Een deel van de nieuwe maatregelen die staatssecretaris Rutte in petto heeft, maakt het perspectief nog somberder. Onbegrijpelijk vindt Leijnse Ruttes plan om instellingen geen geld meer te geven voor studenten die op of na hun dertigste aan een opleiding in het hoger onderwijs beginnen. ‘Vaak zijn dat dertigers en veertigers met jonge kinderen die weinig te besteden hebben. Vier jaar lang een marktconform collegegeld van duizenden euro’s betalen is voor velen van hen te veel gevraagd. Het gevolg is dat de deelname van dertigplussers aan het hoger onderwijs sterk zal teruglopen. Dat is slecht voor onze kenniseconomie. In veel landen om ons heen is men juist systematisch bezig om het levenslang leren te stimuleren.’
Het plan is zeer omstreden, ook binnen de coalitie, met name bij D66 en CDA. Mocht Rutte het toch door de Kamer krijgen, dan zal een aantal (deeltijd)opleidingen in het hbo de poorten zal moeten sluiten, verwacht Leijnse. ‘Budgetneutraal zal de maatregel beslist niet zijn. De instellingen zullen studenten en inkomsten verliezen.’
Ook het voorstel om studenten van buiten de Europese Unie het volle pond te laten betalen vindt bij Leijnse geen genade. Het druist volgens hem lijnrecht in tegen het internationaliseringsbeleid. ‘Je kunt je nog voorstellen dat je buitenlandse studenten uit de gewone bekostiging haalt. Hier en daar zag je immers het perverse effect dat instellingen zo veel mogelijk buitenlandse studenten binnenhaalden zonder dat er kritisch op kwaliteit werd gelet. Maar besteed het bedrag dat je uitspaart dan wel aan een goed beurzenprogramma. Het bedrag van tien miljoen euro dat Rutte daar nu voor uittrekt is veel te laag en bovendien vooral gericht op studenten die hier een masteropleiding willen halen of willen promoveren.’
Zeer tevreden is Leijnse daarentegen met het plan van Rutte om hbo-studenten voor maximaal vijf jaar leerrechten te geven die ze in halfjaarlijkse blokken bij hogescholen mogen besteden. Wie meer tijd nodig heeft moet maximaal 6500 euro collegegeld betalen. ‘De belastingbetaler hoeft niet meer op te draaien voor langstudeerders. En iemand die in drie jaar zijn hbo-bachelor haalt kan met de resterende leerrechten zijn master nog halen.’
De besparingen die het nieuwe bekostigingsstelsel oplevert moet Rutte wel ten goede laten komen aan het hoger onderwijs, vindt Leijnse: ‘Bijvoorbeeld om de kwaliteit van de opleidingen op niveau te houden of om te investeren in de kennisfunctie van het hbo.’ (HC/HOP)
Punt. Of had jij nog wat?