Enkele particuliere aanbieders van hoger onderwijs kunnen vanaf studiejaar 2006-2007 bij wijze van experiment voor bekostiging in aanmerking komen. Vrijdag zette het kabinet hiertoe de deur op een kier.
Koepelorganisaties en studentenbonden reageren afwijzend en vrezen het versnipperend effect van de ‘doorgeschoten marktwerking’.
Hoe de experimenten van het kabinet er precies uit gaan zien, moet de komende maanden blijken. Vaststaat dat op aanraden van staatssecretaris Rutte en minister Van der Hoeven zal worden bekeken wat de effecten van de toetreding van particuliere instellingen zijn. Zal meer marktwerking als vanzelf leiden tot gesmeerd lopende opleidingen en hoge rendementen? Of voeren de negatieve randverschijnselen straks de boventoon en blijven er alleen nog maar ‘snelle’, commercieel aantrekkelijke studies over?
Koepelorganisaties HBO-raad en VSNU hebben geen experimenten nodig om tot een oordeel te komen. Net als studentenbonden LSVb en ISO. De vier partijen vinden dat Nederland in Europa uit de pas loopt en wijzen er op dat in Europees verband is afgesproken dat onderwijs een publieke zaak is. ‘Er is zelfs geen discussie over een open bestel’, schrijven zij in een reactie. Daarnaast vreest het kwartet dat meer concurrentie er toe zal leiden dat opleidingen aan de onderkant van de kwaliteitseisen gaan zitten.
Directeur Anna Bakker van particuliere hogescholenvereniging Paepon vindt het vreemd dat de koepelorganisaties de kwaliteitsgarantie van een open bestel in twijfel trekken. ‘Als wij kwalitatief slecht onderwijs zouden aanbieden, dan zouden we niet bestaan. Zo werkt het in het bedrijfsleven.’
Overigens is er bij Paepon maar nauwelijks enthousiasme voor de proef. ‘Op zich juichen we ieder initiatief toe dat dichter bij een open bestel komt. Maar er moet nog heel wat water door de Rijn voor het zo ver is.’
Het voornemen van het kabinet borduurt voort op een advies van de Onderwijsraad in april van dit jaar. Daarin wordt gepleit voor een – voorzichtige – overstap naar een open bestel. De raad voorziet een toekomst waarin opleidingen bekostigd worden, en niet de instellingen. Volgens de bezwaarmakers is dat funest voor dure, minder populaire studies in de bèta- en techniekhoek. Die opleidingen maken nu nog deel uit van een totaalpakket van instellingen, maar als allerlei particulieren er met de populaire studies vandoor gaan, worden die studies onbetaalbaar.
Anders dan de reactie van de bonden en koepelorganisatie doet vermoeden, komt het voornemen om te experimenteren met een open bestel niet uit de lucht vallen. De scheiding tussen publiek en privaat onderwijs staat ter discussie sinds de onderhandelingen over het GATS-verdrag (General Agreement on Trade in Services) van de wereldhandelsorganisatie WTO. (TdO)
Punt. Of had jij nog wat?