Oppositiepartij PvdA bepleit een collectief leenstelsel waaraan alle studenten deelnemen, ongeacht het ouderlijk inkomen. Studenten moeten hun schuld na hun studie aflossen via een soort ‘studietaks’: het geld dat ze hebben geleend wordt binnen vijfentwintig jaar naar draagkracht terugbetaald.
Met het voorstel wijken de sociaal-democraten flink af van het leenstelsel dat staatssecretaris Rutte beoogt. Die geeft studenten de vrije keus of ze willen lenen. De liberaal liet in het verleden al weten moeite te hebben met een ‘verplichte’ deelname in een collectief sociaal leenstelsel. Bovendien houdt de bewindsman vast aan een terugbetaaltermijn van vijftien jaar. Wel blijken staatssecretaris en oppositiepartij het eens over het feit dat een deel van de studiefinanciering een gift moet blijven.
Het voorstel voor de studiefinanciering staat in een alternatief plan van kamerlid Jacques Tichelaar en zijn collega Martijn van Dam. Daarin houden zij bovendien een pleidooi voor de komst van een ombudsman hoger onderwijs, die bindende uitspraken doet over geschillen tussen instellingen en studenten. Universiteiten en hogescholen die zich niet aan de afspraken houden of een wanprestatie leveren, zouden het collegegeld aan studenten moeten terugbetalen, of de opleiding moeten aanpassen. Het idee voor een ombudsman is niet nieuw. In het verleden probeerden studentenorganisaties LSVb en ISO al om op elke hoger-onderwijsinstelling een eigen ombudsman te plaatsen.
In het plan pleit de PvdA bovendien voor een ruimhartiger opstelling in de leerrechtendiscussie. Als het aan de sociaal-democraten ligt, krijgt een student leerrechten voor de studieduur plus twee jaar uitlooptijd, een half jaar langer dan Rutte wil. Bestuurlijk actieve en slimme studenten die een tweede studie volgen krijgen daar van in het PvdA-voorstel nog een semester bij. Het marktconforme collegegeld dat studenten daarna moeten betalen, mag volgens de partij ten hoogste op 2500 euro bedragen, omdat het doorgaans gaat om studenten die bezig zijn met de afronding van hun opleiding.
De inspraak van studenten – dit voorjaar onderwerp van debat in de Tweede Kamer – moet veel beter worden geregeld, vindt de PvdA. Daarom bepleit ze onder meer een Nederlandse variant op de Students Right To Know Act, die er in de VS voor zorgt dat studenten volledig worden geïnformeerd over zaken als opleidingsrendement, de financiële positie van faculteiten en de invulling van leerstoelen.
De PvdA speelt ondanks de status van oppositiepartij een prominente rol in het hoger onderwijsdebat. Vorig jaar hielpen de partij Ruttes voorganger Annette Nijs aan een kamermeerderheid voor verregaande mogelijkheden om studenten te selecteren en om het collegegeld voor topopleidingen vrij te geven. Woordvoerder Tichelaar kondigde toen al wel aan dat de positie van de student flink moest worden versterkt, en dat er bovendien een rechtvaardig stelsel van studiefinanciering moest worden geregeld. (TdO/HOP)
Punt. Of had jij nog wat?