Net als vorig jaar heeft het ministerie van OCW ‘Kennis in Kaart’ uitgebracht: een rapport vol statistieken over de stand van zaken in het hoger onderwijs. En weer is er in de media een ranglijstje mee gemaakt, tot grote woede van de Universiteit Leiden.
Dat bleek woensdag tijdens een emotionele discussieavond bij de Leidse studentenvereniging Minerva. De redenering van de staatssecretaris is helder: om te verantwoorden wat er met belastinggeld gebeurt, wil hij elk jaar duidelijkheid geven over de prestaties van universiteiten en hogescholen. Over zaken als studietempo en internationalisering, maar ook over de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Grote vraag is: hoe meet je die kwaliteit en hoe geef je die in kort bestek weer zonder dat er verkeerde conclusies worden getrokken?
In de eerste editie van ‘Kennis in Kaart’, die vorig jaar uitkwam, maakte OCW gebruik van de oordelen van deskundigen in visitatierapporten. De ranglijst die het Algemeen Dagblad er uit destilleerde, zou een scheef beeld geven. Niet iedere onvoldoende is even erg, laat staan dat je er instellingen mee zou kunnen afrekenen, zoals het ministerie in de toekomst graag zou willen. Vooral de Universiteit Leiden was boos, want die eindigde onderaan.
Onder druk van Leiden werd aanvankelijk besloten om in de tweede editie van ‘Kennis in Kaart’ een instellingentabel te zetten, gebaseerd op de visitatierapporten die sinds 2004 verschenen. Nadeel daarvan is dat deze scores weinig tot niets zeggen over de instellingen, zeker als daarvan maar één of twee opleidingen zijn gevisiteerd. Vooral universiteiten die recentelijk slechte visitaties kregen, protesteerden, uit angst dat er een voor hen ongunstig lijstje van zou worden gemaakt.
Het compromis in de eindversie van ‘Kennis in Kaart’ is een tabel waarin te zien is hoe afzonderlijke opleidingen sinds 2002 beoordeeld zijn. Het vervaardigen van een instellingsranglijst vergt daardoor meer rekenwerk dan vorig jaar.
Van de landelijke media was NRC-Handelsblad er snel bij: het bombardeerde de Universiteit Maastricht tot beste onderwijsinstelling. Maar tot grote woede van de bij het debat aanwezige Leidse bestuurders en studenten meldde de krant ook prominent dat Leiden blijkens het visitatierapport uit 2004 de slechtste rechtenopleiding van Nederland heeft. Collegevoorzitter Breimer noemde dit ‘luie journalistiek’ en rechtendecaan Carel Stolker stelde dat een slechte beoordeling zijn faculteit op deze manier nog jarenlang achtervolgt, terwijl er inmiddels tal van verbeteringen gerealiseerd zijn. De vele rechtenstudenten in de zaal waren dat luidkeels met hen eens.
Staatssecretaris Rutte hield staande dat media in een democratisch land het volste recht hebben om ranglijstjes te maken. En op de studentenoordelen in de Keuzegids Hoger Onderwijs na bestaan er nu eenmaal geen actuelere cijfers over de onderwijskwaliteit dan de visitatierapporten. Of wilde Leiden soms ieder jaar een visitatiecommissie op bezoek? Hij pleitte daarom niet voor minder maar voor meer en betere openbare gegevens die een bewuste studiekeuze vergemakkelijken. Zo vindt hij het hoog tijd dat de instellingen hun ‘schatkisten’ openen en meer vergelijkbare informatie aanleveren, bijvoorbeeld over de belangrijke verhouding tussen het aantal docenten en studenten.
Kennis in Kaart is een van de instrumenten is om dat goedschiks te bevorderen. Heeft dat geen effect, dan wil hij de informatiestroom wettelijk gaan afdwingen.
De HBO-raad was – tot zijn verbazing – niet uitgenodigd bij het debat in Leiden. Een woordvoerder noemt de gegevensverzameling in ‘Kennis in Kaart’ een goed initiatief. Al valt er altijd te discussiëren over de keuze en presentatie van de opgevoerde gegevens. Dat er ranglijsten mee worden gemaakt, beschouwt de HBO-raad als ‘fact of life’. (BB/ HC/HOP)
Punt. Of had jij nog wat?