De bèta-canon die op initiatief van de Volkskrant wordt gemaakt, heeft vooral betrekking op bètakwesties die iedereen moet weten, zonder dat er een historisch anker hoeft te zijn.
Daarmee krjigt de bèta-canon een ander karakter dan de officiële Nederlandse canon die vorige week is gepresenteerd.
‘Ieder gevormd mens moet weten wat DNA is, of enige kennis hebben over infectieziektes’, licht professor ontwikkelingsgenetica Ronald Plasterk toe. ‘Dat is niet zo zeer historische kennis.’
Plasterk gaat een belangrijke rol spelen bij de totstandkoming van de bèta-canon. ‘De samenleving drijft in belangrijke mate op wetenschap en technologie’, motiveert hij. ‘Wetenschap heeft in zekere zin ook de rol van de kerk overgenomen. Niet alleen wat doemscenario’s betreft. Vroeger werd er veel gebeden als dingen misgingen, tegenwoordig wendt men zich tot de wetenschap voor oplossingen. Het is daarom niet te verkopen dat mensen geen notie hebben van natuurwetenschap.’
Dat de natuurwetenschap er in de Nederlandse canon wat bekaaid vanaf komt, begrijpt Plasterk wel. ‘Het is toch een project dat werd getrokken door alfa’s. Er zijn wel pogingen gewaagd, maar de nadruk ligt toch elders. Zo gaat dat: ik heb bij Buitenhof al gezegd de geschiedenis wordt beschreven door alfa’s, maar gemaakt door bèta’s. Dat kan men een pedante opmerking vinden, maar het is bedoeld als tegengas. Alfa’’s vinden het volstrekt normaal dat ze het verschil tussen een molecuul en een atoom niet kennen. Als een bèta op een feestje zou zeggen dat hij niet weet wie W. F. Hermans is, wordt hij terecht beschimpt.’
Vooral de bekende fysicus Robbert Dijkgraaf roerde zich na de presentatie van de Nederlandse canon met daarin vijftig zaken die Nederlanders in ieder geval zouden moeten weten. Hij vindt het onbegrijpelijk dat de wereldberoemde natuurkundige-wiskundige Christiaan Huygens (1629-1695) niet in de lijst van de Commissie-Van Oostrom is opgenomen. Plasterk heeft begrip voor die verontwaardiging. ‘Ik heb al gezegd dat je voor een canon niet één commissie in het leven moet roepen, maar drie. De onderwerpen die door alle drie de groepen worden aangedragen, zijn waarschijnlijk echt van belang.’
Annie M. G. Schmidt zou dan waarschijnlijk afvallen, denkt Plasterk. ‘Twee zaken hebben een enorme impact gehad in Nederland: het gebruik van voorbehoedsmiddelen, waardoor mensen gemiddeld tien jaar later aan kinderen beginnen. En het feit dat mensen gemiddeld twee keer zo oud worden als honderd jaar geleden is ook essentieel voor de ontwikkeling van Nederland. Daar kun je de mooie meubeltjes van De Stijl tegenover zetten, maar die zijn lang niet zo belangrijk geweest.’
De bèta-canon krijgt vanaf januari wekelijks aandacht in het dagblad. Daarnaast wordt er een interactieve website over het onderwerp gelanceerd. Het is de bedoeling dat de lijst uiteindelijk in boekvorm verschijnt. Kandidaten die op het internet al worden genoemd zijn Antoni van Leeuwenhoek (grondlegger van de microbiologie), en de oprichting van technologiemultinational Philips.
De vorige week gepresenteerde lijst bevat historische figuren en feiten zoals Anne Frank, Willem Drees, Willem van Oranje, de Hanzesteden en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Canon-voorzitter Frits van Oostrom verblijft in momenteel in China en is niet in staat om te reageren. (TdO/HOP)
Punt. Of had jij nog wat?