De Jonge Socialisten en het PvdA-juristennetwerk onderzoeken of de staat kan worden aangeklaagd als hij de pensioenfondsen niet dwingt te stoppen met beleggen in landmijnen. Ze wijzen op een door Nederland ondertekend anti-landmijnenverdrag.
Zo’n rechtszaak zou er toe moeten leiden dat de fondsen – waaronder het ABP – geen geld meer krijgen overgemaakt van de overheid. Ruben Zandvliet van het PvdA-juristennetwerk: ‘Je kunt de staat niet verantwoordelijk houden voor de acties van de fondsen zelf. Maar het door Nederland geratificeerde landmijnenverdrag van Ottowa zegt wel dat het verboden is landmijnen te ontwikkelen. De pensioenfondsen investeren in landmijnen en de overheid doet daar indirect aan mee: Nederland houdt immers de pensioenpremies in op het salaris van de ambtenaren en dat geld komt terecht bij het ABP.’
Het idee van de PvdA-clubs lijkt vergezocht. ‘Maar dat is het niet’, zegt Zandvliet. ‘Je kunt het vergelijken met de casus rondom de SGP. Die politieke partij handelt in strijd met de mensenrechten omdat vrouwen worden achtergesteld. De staat is daar niet verantwoordelijk voor, maar gaf wel subsidie aan die club. Daaraan is op last van de rechter een einde gemaakt. Zo zou het met de landmijnen ook kunnen gaan.’
Bij het ABP – dat verantwoordelijk is voor de pensioenen van alle medewerkers van hogescholen en universiteiten – bezweert men inmiddels dat er haast wordt gemaakt met het doorlichten van investeringsfondsen. Zandvliet hoort echter vooral mooie woorden: ‘Ik moet het allemaal nog zien. Bij een aantal fondsen ligt het zeer voor de hand dat ze zich inlaten met de fabricage van landmijnen, of gebruik maken van kinderarbeid. Daaruit moeten de fondsen hun investeringen zo snel mogelijk terugtrekken. De rest van het bestand moet ook worden doorgelicht. Dat kan later. Maar een eventuele rechtszaak is een mooie stok achter de deur.’
Professor Theo van Boven (Universiteit Maastricht) weet echter niet of het landmijnenverdrag zich voor een rechtszaak leent. ‘Ik vraag me af of er een uitvoeringstoets aan het verdrag hangt. Als dat niet zo is, dan wordt het lastig om een rechtszaak op te bouwen. Wel kan de Tweede Kamer de regering vragen of er scherper toezicht kan worden gehouden op dit soort zaken. Maar dat kan altijd.’
De vermaarde internationaal jurist is persoonlijk zeer slecht te spreken over het optreden van de pensioenfondsen. ‘Ik heb mijn pensioen opgebouwd bij het ABP omdat ik daartoe als universiteitsmedewerker ben verplicht’, aldus Van Boven. ‘Dan is het toch van de gekke dat zo’n pensioenfonds met dat geld kan doen en laten wat het wil omwille van een optimaal resultaat?’ [TdO/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?