Wetenschappers hebben te weinig ruggengraat getoond toen de markt de universiteit infiltreerde. Dat stelt Frits van Oostrom, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in zijn jaarrede.
Het marktdenken zit ‘misschien nog net niet in de genen, maar wel in de bloedbaan’, aldus Van Oostrom. Bestuurders en onderzoekers hebben volgens hem te vaak gedacht dat ze erop vooruit zouden gaan dankzij het toedienen van zulke ‘bloeddoping’.
Iedereen kent voorbeelden van de invloed van de markt, meent Van Oostrom. Hij noemt bijvoorbeeld ‘het grote, publieke geheim van de geneeskunde’, waarop de farmaceutische industrie een ‘nauwelijks nog gezond te noemen invloed heeft’.
De invloed van de markt ziet de Akademie-president weerspiegeld in de taal. Zo vertelt neerlandicus Van Oostrom dat de faculteit die hij in 1982 verliet één directeur had, die zich bovendien ‘secretaris van de faculteit’ noemde. Toen hij twintig jaar later terugkeerde, waren er 21 directeuren. Een wildgroei, aldus Van Oostrom. ‘En dan wordt terminologie gemakkelijk tot filosofie. Want wie directeur wordt gaat zich ernaar gedragen, en dat wil zeggen directieven uitdenken, en controleren of ze worden nageleefd.’
Van Oostrom pleit voor nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek. Net als ondernemers zijn onderzoekers gebaat bij vrijheid, meent hij. ‘Wat dat betreft hebben onderzoek en ondernemerschap de ziel gemeen.’
Wel meent Van Oostrom dat promovendi zich ook buiten de wetenschap nuttig moeten kunnen maken. Zij moeten zich niet alleen maar ‘oppompen tot wetenschappelijke bodybuilders die alleen maar bruikbaar lijken in het krachthonk van het pure onderzoek’.
‘Het komt er dus op neer dat ik onze wereld in engere zin wat minder en in ruimere zin juist wel wat meer marktdenken zou willen toewensen’, aldus de KNAW-president. [BB/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?