De AWT, die dreigt te worden wegbezuinigd, roept op tot reflectie. De wirwar aan subsidies en regelingen leiden nu tot te veel onrust. De overheid zou weloverwogen impulsen moeten geven aan het Nederlandse onderzoek.
Een duidelijk voorbeeld van ad-hocbeleid zijn volgens de raad de zogeheten ‘sleutelgebieden’ die het Innovatieplatform heeft aangewezen. Nederland wil zich specialiseren op een paar onderzoeksdomeinen, zoals water, flowers & food en hightech systemen & materialen. Wie denkt dat de overheid meevallers uit de aardgasbaten vooral daarin steekt, vergist zich: meer dan een kwart van de incidentele investeringen kwam terecht bij het ‘themagebied’ levenswetenschappen – en dat is momenteel geen sleutelgebied.
Dit alles heeft tot gevolg dat het hollen of stilstaan is in de onderzoeksfinanciering. Neem de ICT. Dat is geen sleutelgebied en geen themagebied, maar een ‘innovatie-as’ die in alle sleutelgebieden aandacht zou moeten krijgen. ‘Nu de ruimhartige miljoenensubsidies uit bijvoorbeeld de Bsik-impuls aflopen, vragen de informatici zich af wat er van hun onderzoek terecht zal komen’, zegt AWT-beleidsmedewerker Jasper Deuten.
Ook de voorwaarde dat het bedrijfsleven eerst zelf moet investeren voor het in aanmerking komt voor subsidie, blijkt in de praktijk niet altijd vruchtbaar. Een groot bedrijf als Philips kan wel aan die subsidievoorwaarde voldoen, maar kleine bedrijfjes zijn daar vaak niet toe in staat. Dat is een van de redenen waarom de creatieve industrie – ook een sleutelgebied – weinig aanspraak maakt op subsidies en ze nauwelijks onderzoeksprojecten naar voren schuift. Publiek-private samenwerking bij investeringen in onderzoekszwaartepunten heeft volgens de AWT alleen zin als er stevige, private partijen bij betrokken zijn of schaalvoordeel een belangrijke rol spelen.
De doelstelling om maatschappelijk relevant onderzoek te stimuleren wordt ook maar ten dele gehaald. De overheid heeft onvoldoende zicht op de ‘witte vlekken’ in de kennis van maatschappelijke en economische problemen, meent de AWT. De ministeries stellen daardoor geen prioriteiten waardoor ook de samenhang in de financiering ontbreekt. Eerst nadenken, dan doen, oppert de AWT. En dat heeft de raad wel vaker geadviseerd. [BB/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?