Nog maar net hadden de Nederlandse universiteiten en hogescholen in Ankara gesproken over samenwerking met Turkse instellingen of een Turkse hoogleraar werd eind vorige maand veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van vijftien maanden.
Want professor Atilla Yayla van de Gazi Universiteit in Ankara had in een lezing kanttekeningen geplaatst bij de rol van Mustafa Kemal Atatürk, de grondlegger van de seculiere Turkse staat. Atatürk zou niet zo progressief zijn als wel wordt beweerd en was op sommige punten zelfs regressief. Yayla vindt het ook merkwaardig dat Atatürks portret in Turkije alomtegenwoordig is. Naar eigen zeggen wilde de wetenschapper Atatürk niet beledigen, maar acht hij het zijn academische plicht om te twijfelen en te evalueren.
VSNU-directeur Han Elbers kent de details van de zaak niet, maar hij kan er kort over zijn: ‘De veroordeling staat ver af van onze uitgangspunten.’ Hij weet alleen niet goed hoe de samenwerkende universiteiten op zulke zaken moet reageren. ‘Dat is best nog even een worsteling.’
Diezelfde vraag speelt volgens hem ook in andere landen, zoals China en India. De instellingen praten erover in de European University Association. De EUA wijst de EU-ministers op het belang van academische vrijheid en onafhankelijkheid van universiteiten. Maar moet de VSNU meer doen? ‘Moeten wij ons standpunt actiever uitdragen? We aarzelen om op individuele gevallen in te gaan.’
In ieder geval heeft het weinig zin de samenwerking op te schorten. ‘Door uitwisseling met Turkije kunnen we misschien bijdragen aan een klimaat van autonomie en academische vrijheid’, aldus Elbers.
Overigens staat die uitwisseling nog in de kinderschoenen. Van de bijna twee miljoen Turkse studenten gingen er twee jaar geleden 52 duizend naar het buitenland, waarvan maar 644 naar Nederland. Van de twaalfduizend Nederlandse studenten die destijds over de grens gingen studeren, kozen er zes voor Turkije.
De HBO-raad blijft er laconieker onder. Een woordvoerder: ‘Hogescholen werken niet samen met de Turkse overheid, maar met Turkse instellingen. Pas als zo’n instelling zelf de mensenrechten niet respecteert, wordt het een ander verhaal.’ [BB/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?