Minister Plasterk heeft voor de tweede keer een ommezwaai gemaakt. Vorig jaar november opperde hij al dat er een landelijk register met bijbanen van hoogleraren moest komen. Toen dat op weerstand stuitte, zei hij opeens dat zo’n register niet openbaar hoefde te zijn. Maar nu denkt hij er weer anders over.
Aanleiding voor zijn nieuwe standpunt is een artikel in de Volkskrant over professoren die betaald worden door het bedrijfsleven. De voorbeelden zijn veelzeggend. Een Wageningse hoogleraar zuivelkunde legt het land uit hoe gezond melk is, terwijl hij een van de directeuren van Campina is en zijn leerstoel wordt betaald door de Nederlandse Zuivel Organisatie. ‘Wij van WC-eend adviseren immers WC-eend’, schimpte de Volkskrant.
Bijna een kwart van de hoogleraren wordt gesponsord, achterhaalden de auteurs van het artikel. In Wageningen, Twente en Rotterdam gaat het zelfs om eenderde van de hoogleraren. De financiering van de leerstoelen valt lastig te achterhalen.
In de gedragscode van universiteitenvereniging VSNU staat dat de universiteiten een register moeten bijhouden met nevenfuncties van hoogleraren: ‘Dit register is bij voorkeur openbaar.’ Toch houden alle universiteiten de gegevens liever geheim.
Dat is ook veel wetenschappers een doorn in het oog. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) pleit al langer voor transparantie. Het genootschap van topwetenschappers wilde zelfs dat wetenschappers en hun opdrachtgevers een verklaring van onafhankelijkheid zouden tekenen, zodat de naleving van wetenschappelijke normen en waarden zouden worden gegarandeerd.
Maar VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda spreekt van ‘tendentieuze berichtgeving’. Het zijn meestal deeltijdaanstellingen, dus heeft het bedrijfsleven helemaal niet zoveel invloed. Bovendien zijn hoogleraren naar zijn overtuiging onafhankelijk. ‘Dat wordt gecontroleerd door het universitaire bestuur.’ Het voorbeeld van de melkhoogleraar vindt hij niet overtuigend. ‘Getuigt het alleen van onafhankelijkheid als hij zegt dat melk ongezond is?’, antwoordt hij in de Volkskrant.
De verschuiving van Plasterk mag deels worden toegeschreven aan de Socialistische Partij, die telkens opnieuw kamervragen over dit onderwerp stelde en zo de zaak op scherp zette. Plasterk wilde de universiteiten op dit onderwerp niet bruskeren, maar staat nu met zijn rug tegen de muur. [BB/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?