Door hersenonderzoek wordt de laatste jaren steeds meer duidelijk dat niet alleen psychologische en sociale omstandigheden het leergedrag beïnvloeden. Ook het brein heeft daar invloed op. De werking van het brein, de invloed van de biologie, is ‘in’. Het minisymposium Brein en Leren van Avans trok afgelopen donderdag een volle zaal. Ongeveer honderd belangstellenden kwamen erop af.
Maar neurowetenschappelijk onderzoek is gesimplificeerd – het brein wordt onderzocht bij zeer simpele handelingen zoals het optillen van een kopje – en is op zich niet geïnteresseerd in de vertaalslag naar het onderwijs. Dat vertelde de eerste spreker, Tamara van Gog, hoofddocente bij de Open Universiteit, die samen met onder meer de Universiteit Twente onderzoek doet naar hoe die vertaalslag wél kan worden gemaakt.
Mensen leren het beste van voorbeelden, is volgens haar uit wetenschappelijk neurologisch onderzoek gebleken. Dat komt door de zogenaamde spiegelneuronen. Uit f(functionele)MRI-onderzoek van de hersenen blijkt dat als iemand een handeling van een ander ziet, dezelfde neurale circuits in zijn hersenen oplichten als bij degene die de handeling uitvoert.
Een student het zelf maar laten uitzoeken, is dus geen effectieve leermethode, betoogde Van Gog. Het hoeft volgens haar niet te betekenen dat het zelfstandig leren dan maar moet worden afgeschaft, want het gaat om de opbouw van een leerpogramma. ‘Je kunt beter aan het begin van het blok of een vak voorbeelden geven.’ Als de student die onder de knie heeft, kan hij zelfstandig taken uitoefenen.
Het was één van de voorbeelden die Van Gog gaf over hoe neurologisch onderzoek kan worden gebruikt om onderwijsmethoden te verbeteren. Maar ze waarschuwde ook. ‘Er is nog een wereld van verschil tussen onderzoek en praktijk.’
Onderwijskundige Harry Gankema, de tweede spreker, gaf een betoog over de vier verschillende stadia van bewustzijn: het fysiologische zijn, het gevoelde zijn, het verwoorde zijn en het maatschappelijke zijn. Gankema vindt het onderwijs te talig. ‘Kennis ontwikkelt zich van stadium 1 naar 4, maar in het onderwijs gaat het van stadium 4 naar 1’, legde hij uit. ‘Van text naar context of van context naar text’, stond op één van de sheets van Gankema, werkzaam bij de KPC groep, een adviesbureau op het gebied van onderwijs in Den Bosch.
Volgens hem is er te weinig aandacht voor het tweede stadium: de gevoelde betekenis. ‘Zoals Einstein al wist wat de relativiteitstheorie betekende voordat hij het precies kon vertellen’, gaf hij als voorbeeld. ‘Intelligentie verstilt in het onbewuste’, voegde hij er poëtisch aan toe. Hij vindt dat het onderwijs veel meer gebruik zou moeten maken van ICT-toepassingen als gaming en simulatie.
Na de lezingen werd het Leerlab Brein en Leren van Avans Hogeschool officieel geopend. Met het leerlab wil Avans ‘vragen vanuit neurocognitief perspectief in de onderwijspraktijk onderzoeken’, aldus een van de initiatiefnemers Anita Heijltjes. ‘We willen gedrag verklaren in plaats van veroordelen. Als je een student ’s ochtends in de banken ziet hangen kun je denken dat hij lui is, maar uit onderzoek weten wij dat zijn bioritme een andere curve heeft dan die van volwassenen.’ Door dit soort onderzoeken kan het onderwijs komen tot ‘evidence-based learning’.
Frans van Kalmthout, lid van Raad van Bestuur, kwam tijdens de conferentie nog met een nieuwtje. Avans gaat deelnemen aan het onderzoekprogramma dat neurowetenschapper Jelle Jolles gaat opzetten in opdracht van de regering. ‘Na het rapport Dijsselbloem, waaruit bleek dat we in het onderwijs veel doen, maar vaak niet weten waarom, is er behoefte ontstaan aan evidence-based learning. Misschien hebben we daar de laatste jaren wel te weinig geld aan besteed’, meldde de bestuurder, die zei dat hij honderd procent achter het leerlab staat.
De conferentie ‘Brein en Leren’ was de eerste bijeenkomst in het programma SpotLICht, dat het Leer- en Innovatieprogramma (LIC) dit jaar aanbiedt. Het bestaat uit ongeveer dertig bijeenkomsten op de drie locaties van Avans in Breda, Den Bosch en Tilburg.
Punt heeft voor dit programma een aparte rubriek gemaakt op de website. Je vindt het onder het kopje ‘medewerker’ en vervolgens in de rechterkolom onder het kopje ‘onderwijsinnovatie’. [PM]
Discussieer mee. Heeft u een mening, opmerking of toevoeging over dit onderwerp, reageer dan op dit bericht.
Punt. Of had jij nog wat?