Gevolgen minderheidskabinet voor onderwijs

Studiebeurs

De VVD wil liefst de basisbeurs en aanvullende beurs afschaffen, zodat studenten hun studiefinanciering voortaan geheel moeten lenen. Dat levert één miljard euro op, wat de liberalen rechtstreeks in het hoger onderwijs willen investeren.

Maar CDA en PVV zien dat niet zitten. Die hechten aan de basisbeurs. Zoals de PVV in haar partijprogramma schreef: ‘Dat je ook kunt studeren als je vader geen GroenLinkser of D66’er is, vinden wij een groot goed.’

Een mogelijk compromis zou een verhoging van het collegegeld zijn, misschien zelfs met een soortgelijk bedrag als de basisbeurs. Dat kan veel geld opleveren, terwijl de basisbeurs formeel behouden blijft.

Trage studenten

Het CDA wil trage studenten aanpakken. Wie langer dan een jaar uitloopt, moet de rest van zijn opleiding maar zelf betalen. Dat betekent in de praktijk een collegegeld van enkele duizenden euro’s – en een aanzienlijke bezuiniging in de overheidsuitgaven.

Dat zal de VVD niet tegen de borst stuiten. Als staatssecretaris van hoger onderwijs stelde Mark Rutte een maximale uitloop van twee jaar voor, voordat instellingen het collegegeld mochten verhogen. Ook de PVV zal waarschijnlijk weinig mededogen met luiwammesen hebben. Daar komen de onderhandelaars wel uit.

Selectie

VVD en PVV willen selectie aan de poort mogelijk maken, zodat opleidingen ongeschikte studenten de toegang kunnen weigeren. Daar is het CDA tegen, maar die wil wel meer aandacht voor ‘matching’. ‘Scholieren moeten al ruim tevoren lessen en colleges kunnen volgen zodat ze weten of een opleiding bij hen past’, zei staatssecretaris Van Bijsterveldt.

Het is de vraag wat zwaarder gaat wegen: de regeldrift die instellingen tot goede voorlichting moet dwingen of het laisser faire dat opleidingen zelf verantwoordelijk maakt voor de motivatie en kwaliteit van hun eerstejaars.

Wetenschap

In het wetenschappelijk onderzoek lijken de kaarten nog sneller geschud. Alledrie de partijen willen de onderzoeksbudgetten van universiteiten ongemoeid laten. Ook de wetenschappelijke competities van onderzoeksfinancier NWO lijken veilig, hoewel de PVV de Mozaïekbeurzen voor jonge allochtone onderzoekers zal willen schrappen.

Het CDA wil eigenlijk op onderzoek bezuinigen door enkele onderzoeksinstituten met universiteiten te laten fuseren, maar dat is waarschijnlijk meer een voorstel dan een breekpunt. Wie weet gaat een commissie onderzoeken of zulke fusies inderdaad zin hebben.

Maar in de extraatjes zal waarschijnlijk drastisch worden gesnoeid. De VVD en PVV willen een streep zetten door ‘themaspecifieke innovatiesubsidies’, wat een besparing van twee miljard euro oplevert. Het CDA wil die subsidies niet helemaal afschaffen, maar er toch honderden miljoenen op bezuinigen.

Daar staat tegenover dat de VVD graag belastingvoordeel geeft aan bedrijven die toegepast onderzoek verrichten. Daar zal de PVV weinig op tegen hebben, zolang dat toegepaste onderzoek maar niet door buitenlandse moslims wordt verricht: kenniswerkers uit moslimlanden wil de PVV weren. [BB/HOP]