De prominente CDA’er greep het vijfde lustrum van universiteitenvereniging VSNU aan voor een terugblik op de jaren tachtig, toen er eveneens een zware economische crisis was en hij flink moest bezuinigen op het hoger onderwijs.
Investeren in talent
'Klip en klaar'wilde Deetman zijn visie op de studiebeurs verwoorden: 'De overheid moet investeren in de talenten van volwassen mensen. Als de markt wint, zullen talentvolle jongeren misschien sneller een goedbetaalde baan accepteren dan een studie volgen. Er moet iets tegenover staan om te kunnen gaan studeren en te willen gaan studeren.'
Met lede ogen heeft hij de 'aanmerkelijke vermageringskuur' van de studiefinanciering aangezien. Volgens hem is het onverstandig om de beurs steeds meer in een lening te veranderen.
Onthulling
Deetman kan erover meepraten, want hij heeft er zelf ook serieus over nagedacht, onthulde hij. Toen de studiefinanciering meer bleek te kosten dan geraamd, klopte hij samen met toenmalig minister van Financiën Onno Ruding bij de banken aan: konden die studiebeurzen misschien worden omgezet in leningen met een lage rente?
'Daar waren de banken wel toe bereid, maar onder één voorwaarde: de overheid moest garant staan. Die moest betalen als de leningen niet werden afgelost. Daarop is het toen stukgelopen', aldus Deetman.
Kaasschaaf
Ook sprak hij – naar eigen zeggen voor het eerst in het openbaar – over de achtergrond van een omstreden politieke beslissing die hij bij zijn aantreden nam. Hij vertelde dat zijn voorganger Jos van Kemenade met de ‘kaasschaaf’ had bezuinigd en dat de voorzitters van de universiteiten toen in vertrouwen hadden gezegd: de volgende keer bepalen wij liever zelf waar we op bezuinigen. Dan konden ze zwakke programma’s schrappen en sterke laten bestaan.
'Daarom prijs ik nog altijd de toenmalige universiteitsvoorzitters', zegt Deetman, die destijds veel kritiek te verduren kreeg toen hij deze voorzitters vroeg om zelf de bezuinigingen in te vullen. 'Volgens de commentaren was mijn verzoek niet oorbaar en moesten de voorzitters er niet aan meewerken. Maar zo wilden zij het zelf.'
Derde geldstroom
Verder herinnerde hij de toehoorders – allemaal bestuurders en oud-bestuurders uit de universitaire wereld – aan het begin van de ‘derde geldstroom’. Destijds werd er nog hevig over gedebatteerd, maar uiteindelijk mochten de universiteiten gaan samenwerken met het bedrijfsleven en de opbrengst zelf houden. In ruil daarvoor boekte de overheid een bezuiniging van slechts enkele tientallen miljoenen guldens in.
'Mij dunkt dat dit voor de universiteiten een goede deal is geweest', glimlachte hij, aangezien universiteiten veel inkomsten uit de samenwerking met het bedrijfsleven verwerven. Ook dat heeft hij niet eerder in het openbaar willen zeggen. [BB/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?