Het kabinet wil hard optreden tegen studenten die een basisbeurs voor uitwonenden aanvragen terwijl ze eigenlijk nog bij hun ouders wonen. Zulke studenten krijgen jaarlijks ruim 2.000 euro te veel en momenteel is de pakkans vrijwel nihil. Naar schatting kost zulke fraude de staat 40 tot 55 miljoen euro per jaar.
Adrescontroles
Sinds het najaar van 2009 werkt het ministerie van OCW aan een wetsvoorstel om hiertegen op te treden en vorige week heeft staatssecretaris Zijlstra het naar de Tweede Kamer gestuurd. Het aantal adrescontroles zal groeien naar vierduizend per jaar in 2013.
Dat betekent volgens Zijlstra dat één op de vijf verdachte studenten een bezoekje van controleurs kan verwachten. Het gaat bijvoorbeeld om studenten die in dezelfde straat als hun ouders zeggen te wonen of die opvallend ver van hun onderwijsinstelling staan ingeschreven terwijl hun ouders dichterbij wonen.
Fraude
Bovendien hoeft de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) straks alleen nog maar te bewijzen dat een student niet op het adres woont dat hij aan de gemeente heeft doorgegeven. Momenteel moet DUO bij een vermoeden van fraude ook aantonen dat een student daadwerkelijk bij zijn ouders woont, wat in de praktijk zo goed als onmogelijk is.
Er zullen uitzonderingen blijven. Zo kunnen studenten zich niet inschrijven op het adres van een blijf-van-mijn-lijfhuis of op het adres van een pand dat geen woonbestemming heeft. In zulke gevallen heeft de rechter al vaker geoordeeld dat studenten dan niets te verwijten valt. Dat blijft zo, belooft Zijlstra.
Legaal onderverhuren
Ook wil hij rekening houden met studenten die een tijdje in het buitenland studeren en hun kamer legaal onderverhuren. ‘Tijdens het huisbezoek kunnen huisgenoten een toelichting geven op de situatie’, aldus Zijlstra. ‘Bovendien kan als bewijsstuk een brief van de universiteit o.i.d. gevraagd worden.’
Wel zal DUO steekproefsgewijs checken of de ouders van reislustige studenten niet toevallig in het buitenland wonen. Anders zouden ze immers alsnog thuiswonend kunnen zijn.
Goedkoper
Het nieuwe systeem zal voor de overheid goedkoper zijn, stelt Zijlstra. Zo zullen de uitgaven aan studiefinanciering lager worden, omdat studenten minder vaak zullen frauderen. Ook gaan de administratieve lasten omlaag, omdat de adrescontroles eenvoudiger worden.
Betrapte fraudeurs hoeven momenteel alleen terug te betalen wat ze te veel hebben gekregen, oftewel zo'n 2.000 euro per jaar. Onder de nieuwe wet zullen zij ook een boete krijgen van 50 procent: 1.000 euro per jaar. Wie nog een keer wordt betrapt, moet zelfs 2.000 euro betalen en loopt het risico van strafrechtelijke vervolging. [BB/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?