Eikelboom was uitgenodigd als onderdeel van de minor Immersive Storytelling. Die minor wordt voor de derde keer gegeven en staat dit jaar in het teken van framing. Een mooi moment om eens een journalist uit te nodigen, dacht CMD-docent Wander Eikelboom, en dus vroeg hij zijn broer.
Een goede keuze, zo blijkt tijdens het gastcollege. De studenten luisteren langer dan de twee uur die voor het gastcollege staan, geboeid naar de verhalen die Jan Eikelboom vertelt over zijn verslaglegging van de Arabische Lente, afgelopen voorjaar. Hij toont enkele tv-reportages van eigen hand, waarbij telkens weer blijkt hoe belangrijk framing is. Tonen de televisiebeelden wel de echte en complete werkelijkheid in Tunesië, Libië en Egypte?
Khadaffi
Nee, is het antwoord op die vraag. ‘Wij hebben tijdens de Arabische Lente helaas vaak een eenzijdige berichtgeving moeten brengen’, vertelt Eikelboom. ‘Om de simpele reden dat de zittende regimes en hun aanhangers niet mee wilden werken. In Libië moesten westerse journalisten in een hotel verblijven en konden alleen af en toe de straat op onder begeleiding van Khadaffi-aanhangers. Aan iedere andere vorm van journalistiek wilden zij niet meewerken, we kregen niks te zien of te horen.’
De Nieuwsuur-verslaggever en zijn team zochten en vonden hun verhalen op straat: rouwende families van gestorven ‘martelaren’, kapotte winkels, protesten. Elke dag moest er aan het einde van de middag een reportage klaar staan voor de tv-uitzending ’s avonds in Nederland. ‘Je gaat dan zelf bedenken: waar gebeurt het vandaag? Hoe ontwikkelt deze oorlog zich? Je krijgt veel kennis over oorlogsvoering, strategieën, wapens en munitie.’
Juichen en huilen
Aan verhalen nooit gebrek, ook omdat de westerse journalisten overal met open armen werden ontvangen en door de rebellen werden binnengehaald. Eikelboom: ‘Iedereen probeerde ons voor zijn karretje te spannen. De camera manipuleert. Hadden de mensen minder hard gejuicht, gehuild of geschreeuwd als wij daar op dat moment niet waren..? Ik denk het wel. De rebellen hadden heel goed in de gaten hoe publiciteit werkt. Door de tijdsdruk hebben we ook wel eens een reportage naar Hilversum gezonden waarvan ik achteraf dacht: “klopte dat allemaal wel?” Iedereen in die landen heeft een eigen agenda.’
De uitdaging was dus om de realiteit zo dicht mogelijk te benaderen. ‘En dat ook nog eens op een boeiende manier te brengen’, benadrukt Eikelboom. ‘Nederlandse tv-kijkers zijn zappers, dus in het monteren van de filmpjes moet je ook nog denken aan aantrekkelijke verteltechnieken, afwisseling van shots, opbouw van het verhaal. Kortom: framing. Tv is emotie. Ik wil de kijker grijpen en vasthouden.’ [LJ]
Punt. Of had jij nog wat?