Doel van het seminar is om het antwoord te zoeken op de vraag: ‘Heeft de publieke sector boven haar stand geleefd?’. Oftewel: gaan scholen, woningcorporaties, zorginstellingen, enzovoort wel goed om met (gemeenschaps)geld? Gastspreker is Arnold Heertje, de bekende econoom, emeritus hoogleraar en publicist. Wat hem betreft is het antwoord op die vraag een volmondig ‘nee’.
Dehumanisering
Heertje leidt het seminar in met een verhaal over de ‘dehumanisering van de samenleving’. Ondanks dat hij tegen de tachtig loopt, weet hij nog steeds met veel humor, snelheid en zelfspot zijn publiek mee te krijgen. Volgens Heertje wordt ‘economie’ vaak onterecht opgevat als alleen maar financiën. ‘Het is méér dan dat. De kranten wereldwijd staan vol met financiële analyses. Economische vraagstukken worden automatisch financieel benaderd. Geld is inderdaad een onderdeel van economie, maar het is niet het hele verhaal.’
Volgens Heertje leiden geld en cijfers alleen maar af. ‘Eigenlijk is de definitie van economie simpel: “mensen van nu en van straks, waar ook ter wereld, voorzien van behoeften”. Welvaart gaat juist vaak ook om zaken waar geen prijskaartje aan zit en die niet op de markt te koop zijn. Neem de 130 km-regel van Verkeersminister Schultz: je wint daarmee een paar minuten reistijd, maar waar blijven zaken als natuur en milieu, luchtkwaliteit, geluidshinder?’
Wachtlijsten
Het gebeurt volgens de hoogleraar té vaak dat een bestuurder de uitkomst van het financiële plaatje als uitgangspunt neemt voor een beslissing. ‘Wat financieel het beste is, gebeurt. Maar behoeftebevrediging is subjectief! Het gaat om de mensen, de humane kant van processen. In de werkelijkheid zijn de mensen uit beeld verdwenen, ook in de publieke sector.’
Voorbeelden zijn er volgens Heertje genoeg. ‘Bij Jeugdzorg zijn de wachtlijsten enorm. Allerlei partijen zijn binnen hun eigen beperkte kaders met hun ding bezig, terwijl de kinderen en jongeren waar het om draait worden vergeten. De projectontwikkelaar boeit het niet of er mensen in zijn nieuwe kantoorgebouw gaan werken: als hij maar winst maakt. Leegstaande panden kun je ook renoveren, want zaken als het historisch gevoel van een straat tellen ook mee, ook al zijn die niet zo goed te meten. Renoveren is misschien duurder, maar wel veel duurzamer.’
Voetbalsupporters
Toch gebeurt dit alles volgens de econoom niet altijd met kwade bedoelingen. ‘Vaak is het ook een gebrek aan overzicht of controle. Individuele vrijheid is een groot goed, maar als je zonder iets te regelen duizenden voetbalsupporters op eigen houtje een stadion in en uit laat gaan, dan gaat het gegarandeerd mis. Als de rijksoverheid qua ruimtelijke ordening alles maar over zou laten aan de gemeenten, zonder overzicht te houden, dan zou bijvoorbeeld het hele Groene Hart verdwijnen.’ [LJ]
Punt. Of had jij nog wat?