Van Dijk verbleef tijdens de Nederlandse operatie Task Force Uruzgan (TFU) bijna drie weken in de Afghaanse provincie om (lokale) tolken en soldaten te interviewen voor haar proefschrift. Kamp Holland was haar onderkomen voor die periode. De Academie voor Sociale Studies Breda (ASB) hield er afgelopen donderdag een Studium Generale over.
Nut en noodzaak
De lokale bevolking in oorlogsgebieden spreekt vaak geen Engels of is zelfs analfabeet. Militairen zijn daarom afhankelijk van lokale tolken. Deze moeten een brug bouwen tussen de lokale bevolking en de militaire organisatie.
Van Dijk: ‘Naast zijn functie als taaldeskundige is hij ook gids van het gebied, cultureel adviseur en bemiddelaar. Hij kan onderschepte gesprekken ontcijferen en pikt signalen op. Een tolk zal bijvoorbeeld sneller opmerken dat iemand niet in een gezelschap thuishoort. Zonder een tolk zijn soldaten eigenlijk blind.’
Moeizame communicatie
De communicatie bij militaire organisaties wordt voornamelijk in het Engels gevoerd. ‘Maar in de praktijk blijkt dat lokale tolken het Engels nauwelijks beheersen, ook informele gesprekken verlopen moeizaam. Tolken zijn daarnaast ook niet op de hoogte van militaire vakjargon.’
Dat gegeven werd ook door de militairen onderschreven. Uit de resultaten van een enquête onder hen concludeerde Van Dijk dat militairen het belang van een tolk erkennen, maar 43 procent van hen ontevreden is over de samenwerking. ‘Dat is een fors percentage, en dat klinkt negatief maar de werkelijkheid ligt genuanceerder.’
Een tolk kan zijn werkzaamheden vanuit verschillende belangen uitvoeren, legt Van Dijk uit. ‘Hij kan onder druk zijn gezet door de lokale bevolking of is een familielid verloren in de oorlog en is daarom bereid om westerse troepen te ondersteunen. Maar het belangrijkste motief is geld. Hoe meer je hem betaalt, hoe trouwer hij zal zijn. En dan is het te hopen dat de Taliban geen hoger salaris biedt.’
Aanlokkelijk salaris
Tolken hebben vaak – ondanks protest van militairen – dezelfde status en salaris als een kapitein. Het aanlokkelijke salaris van een tolk drijft hem tot het uitvoeren van deze risicovolle functie met gevaar voor eigen leven.
‘Vanwege hun belangrijke positie worden zij vaak als belangrijkste doelwit door de tegenstand gezien. En naast het wantrouwen vanuit de westerse troepen, worden zij ook door de lokale bevolking als verraders gezien. En voor verraders geldt: de doodstraf.’
Tolken worden ingehuurd voor de duur van een militaire missie, soms één of twee jaar. Daarna wordt simpelweg het contract beëindigd. ‘Zij zijn daarna dus ook niet meer in functie, ze worden ook niet meer beschermd door westerse troepen. Een keuze die zij zelf maken, daar mag dan ook best wat tegenover staan’, verklaart Van Dijk. [SD]
Bekijk een miscommunicatie tussen Amerikaanse militairen en de lokale bevolking in onderstaand filmpje:
Punt. Of had jij nog wat?