Durven jongeren nog te gaan studeren als ze geen basisbeurs meer krijgen? Kun je een leraar of verpleegkundige wel opzadelen met een grote studieschuld? Kamerleden debatteerden gisteren bij de Hogeschool Rotterdam.
De gespreksleider deed zijn best om er een vrolijk debat van te maken. Hij had een ludieke debatvorm gekozen: het meetlintdebat. Over de vloer liep een blauw lint met aan de ene kant een plus en aan de andere kant een min. De deelnemers en toehoorders moesten ergens langs dat lint gaan staan om hun instemming of afkeuring van de stelling duidelijk te maken.
Studenten verdiept in boeken
Die toehoorders waren voornamelijk beleidsmedewerkers en directeuren van de Hogeschool Rotterdam, enkele politiek actieve studenten en een paar docenten. De opkomst was niet extreem hoog. In de aangrenzende studieruimten waren studenten verdiept in hun boeken. Ze leken geen belangstelling te hebben voor het debat.
Enkele Kamerleden waren gekomen en namen de gebruikelijke standpunten in. Harm Beertema van de PVV nam de gelegenheid te baat om een stuk van ScienceGuide naar de prullenmand te verwijzen, waarin stond dat de PVV alsnog vóór het leenstelsel in de masterfase zou stemmen. Geen sprake van, benadrukte Beertema. ‘Wij gaan noch in de Tweede Kamer noch in de Eerste Kamer overstag. Wij gaan deze minister geenszins uit de problemen helpen.’
Toegankelijkheid hoger onderwijs
Dat was duidelijk. Het leek er ook niet op dat Mohammed Mohandis (PvdA) en Pieter Duisenberg (VVD) anders hadden verwacht. Zij hielden nogmaals hun betoog over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs en onderstreepten dat ze zorgvuldig te werk wilden gaan. ‘Als opleidingen niet meer gekozen worden vanwege het leenstelsel, hebben we een fundamenteel issue te pakken’, aldus Duisenberg. ‘En ook als er groepen mensen door het ijs zakken.’
Mbo’ers hebben goede voorlichting nodig
Een medewerker van de hogeschool maakte zich druk om de arrogantie waarmee de voorstanders de leenangst van mbo’ers terzijde schoven. Die jongeren zouden echt terugschrikken voor een dure opleiding. ‘Het spijt me als ik arrogant overkwam’, antwoordde Mohandis, ‘maar ik kom zelf uit het mbo en spreek met mbo-leerlingen uit het hele land.’ Volgens hem hebben mbo’ers vooral goede voorlichting nodig. ‘Ze weten soms niet eens dat de aanvullende beurs blijft bestaan.’
‘Mensen niet opzadelen met eindeloze terugbetaling’
Maar Michel Rog (CDA) en Harm Beertema (PVV), waarschuwden juist voor de gevaren van het leenstelsel. Beertema meende dat de PvdA het verheffingsideaal te grabbel gooide en geen oog had voor de lagere sociaal-economische klasse. ‘Het is allemaal wel mooi als je registeraccountant wordt, of een uurtje-factuurtje-adviseur, maar het gaat ook om een verpleegkundige of leraar’, aldus Beertema. ‘Dat soort mensen kun je niet opzadelen met eindeloze terugbetaling.’
‘Lenen is niet de normaalste zaak van de wereld’
Rog vindt lenen voor een studie ook niet vanzelfsprekend. ‘Lenen is niet de normaalste zaak van de wereld. Het is een groot probleem. We hebben net een schuldencrisis achter de rug, die voortkwam uit ongebreideld lenen. Nu gaan we naar een studieschuldencrisis. Daar zadelen we jongeren mee op, die toch al kwetsbaar zijn.’
‘Het is geen overheidstaak om bierdrinken te financieren’
Een van de studenten in de zaal vroeg zich af waarom er zo zakelijk naar het onderwijs wordt gekeken: ‘Waar is het idee dat je studietijd de leukste tijd van je leven is? Het is niet alleen bikkelen, je moet ook tijd hebben voor nevenactiviteiten en leuke dingen.’ Een lid van de jonge VVD’ers zag dat anders: ‘Het is geen overheidstaak om bierdrinken en andere activiteiten te financieren.’
Hak de knoop door!
Thom de Graaf, voorzitter van de Vereniging Hogescholen zag in zijn afsluitende woorden een lichtpuntje: zowel de voorstanders als tegenstanders van het stelsel vinden dat er extra geld naar het onderwijs moet. Hij spoorde de politici aan om de knoop door te hakken, of het stelsel er nu komt of niet. ‘Je kunt mensen niet eindeloos in onzekerheid laten’, vond hij.
Zelf moet De Graaf uiteindelijk ook een politiek oordeel vellen over het leenstelsel, want hij zit voor D66 in de Eerste Kamer. Persoonlijk is hij tegen het leenstelsel. Maar hij zit voor D66 in de Eerste Kamer, zei hij na afloop van het debat, ‘en niet voor mijzelf of voor de hogescholen’. Hij zal zich neerleggen bij het fractiestandpunt en – mocht het zover komen – niet als enige tegen het afschaffen van de basisbeurs stemmen. ‘Het fractiestandpunt negeren kun je alleen doen in kwesties van leven en dood.’
Punt. Of had jij nog wat?