Het overheidstoezicht op het hoger onderwijs slaat door, vinden hbo-bestuurders. Maar volgens de NVAO en het ministerie valt dat wel mee en ligt het vaak aan de bestuurders zelf.
De ergernis in het hbo groeit, zei voorzitter Thom de Graaf van de Vereniging Hogescholen woensdagavond tijdens HBOdiscours. Instellingen moeten zich volgens hem terecht verantwoorden bij onderwijskeurmeester NVAO. ‘Maar daar bovenop komt de reviewcommissie, die controleert of de prestatieafspraken met het ministerie gehaald worden, en de Onderwijsinspectie die het laatste jaar – op zijn zachtst gezegd – wat activistischer is. Dat roept bij hogescholen het gevoel op dat men links en rechts de maat wordt genomen en niet vertrouwd wordt.’
‘Ze vroegen naar deeltijdonderwijs, dat we niet hebben’
Collegevoorzitter Hein van Oorschot van NHTV Hogeschool kon dat beamen. ‘Wij zijn ongeveer een derde van onze tijd kwijt met het beantwoorden van allerlei vragen vanuit de overheid.’ Hij heeft een broertje dood aan toezichtorganen die dubbel werk doen. De Onderwijsinspectie bijvoorbeeld kwam in 2014 drie keer langs: ‘Ze vroegen naar deeltijdonderwijs, dat we niet hebben, ze kwamen voor de examencommissies, waarvan ze meteen al zeiden dat die het geweldig doen. En nu komen ze de cijfers over het bindende studieadvies telefonisch opvragen, die ze uit ons jaarverslag horen te halen. Drie keer onzin dus.’
Hij waarschuwde dat er de laatste jaren steeds meer regels en toezichthoudende instanties bijkomen: ‘Dit systeem gaat tegen een muur lopen.’
Minder lastendruk
Zo’n vaart loopt het volgens NVAO-bestuurslid Paul Zevenbergen niet. Er zijn afspraken met de inspectie gemaakt om dubbeling te voorkomen en de accreditatieregels zijn de afgelopen periode juist vereenvoudigd. Dat dit nog niet tot nog minder lastendruk heeft geleid ligt volgens hem ook aan instellingen. Uit angst om tekort te schieten, leveren ze nog altijd veel te veel papierwerk in als de NVAO om relatief simpele gegevens vraagt.
Directeur-generaal Hans Schutte van het ministerie van OCW beaamde dat. ‘Er is nog veel te winnen bij ons en de NVAO, maar ook bij de instellingen zelf.’ De vraag of dat naar analogie van de prestatieafspraken in meetbare resultaten zou kunnen, beantwoordde hij minder stellig: ‘Eigenlijk zou dat wel moeten.’
Uitdijende regels rond toetsen en examencommissie
Lector Frans de Vijlder van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen wees erop dat de regeldruk onder docenten en lectoren ook toeneemt omdat ze dat zelf laten gebeuren. Hij verwees naar de almaar uitdijende regels rond toetsen en examencommissies en bepleitte al eerder dat docenten en lectoren daar weerstand aan moeten bieden.
Volgens D66-Kamerlid Paul van Meenen is het belangrijk dat bestuurders hun beleid beter gaan uitleggen en verantwoorden bij hun eigen docenten en studenten. Het door hem bewerkstelligde instemmingsrecht van de medezeggenschapsraad op de hoofdlijnen van de begroting zal een positieve bijdrage leveren aan dat ‘horizontale’ toezicht, verwacht hij. ‘Bij bestuurders mis ik nogal eens het zelfbewustzijn om binnen de instelling voor hun eigen verhaal te gaan staan.’
Punt. Of had jij nog wat?