Twee jaar geleden startte Sheila Adjiembaks haar zoektocht naar zogenaamde ‘resisters’, mannen of vrouwen die ondanks blootstelling aan een crimineel milieu zelf op het rechte pad blijven. De promovendus probeert door middel van onderzoek erachter te komen wat hen heeft tegengehouden een criminele carrière te starten. Vorige week presenteerde zij haar voorlopige bevindingen.
De centrale vraag van Adjiembaks’ onderzoek luidt: wat kan uit levensverhalen van resisters worden afgeleid ten aanzien van het niet-ontwikkelen van een criminele carrière terwijl men blootstaat aan, of is opgegroeid in, een dominant criminele omgeving? Ze koos voor dit onderwerp omdat er nog weinig over bekend is. ‘De focus ligt bij criminologisch onderzoek toch vaak op personen met een criminele carrière of op oud-criminelen.
Crimineel milieu
Adjiembaks geeft toe dat het lastig was deze resisters te vinden. ‘Ik heb mijn oproep op veel plaatsen verspreid. Ik heb briefjes opgehangen in scholen, ik heb gesproken met de reclassering en met andere professionals die in de strafrechtspleging werken. Maar het is lastig zoeken, want deze mensen zijn niet bekend. Het betreft immers personen die het tot nu toe gewoonweg ‘goed’ doen in het leven. Na een jaar bikkelen, had ik pas zeven geschikte personen gevonden.’
De verhalen die ze vervolgens hoort, zijn heftig. Zo zegt een jongen wiens vader, oom en neven in de internationale drugshandel zitten, dat hij ‘letterlijk [is] opgegroeid tussen de wietplanten’. Een ander hield op zijn twaalfde al een wapen vast: ‘achteraf is dat bizar natuurlijk, maar dat vond ik toen wel grappig.’
Levensverhalen
De promovendus verzamelde haar data door middel van een individueel kennismakingsgesprek, waarbij de resister getest werd op zelfcontrole en veerkracht. Naar aanleiding van een tweede gesprek schreef Adjiembaks het levensverhaal van de betreffende persoon op en werd deze gevraagd zijn of haar levenslijn te tekenen. ‘Eigenlijk vroeg ik hen: als ik een boek over jouw leven zou schrijven, hoe zou dat er dan uit zien?’ De gesprekken resulteerden in honderden transcripties, die middels een verhaallijnanalyse en een coderingsanalyse zijn bekeken.
Thema’s
Met haar onderzoek hoopt Sheila ‘betekenisvolle thema’s’ te destilleren uit de opgetekende levensverhalen. Uit haar voorlopige verhaallijnanalyse komen verschillende thema’s naar voren. Zo blijkt dat resisters negatieve gebeurtenissen vaak herinterpreteren tot iets positiefs. Daarnaast positioneren zij zich regelmatig als selfmade men (‘Ik heb mijzelf gevormd’). Ook het negatieve label dat zij vaak ervaren, draagt bij aan de drang om juist iets positiefs van hun leven te maken.
Sheila Adjiembaks is docent aan de Juridische Hogeschool. Ze hoopt haar onderzoek bij het Expertisecentrum Veiligheid eind 2016 af te ronden.
Punt. Of had jij nog wat?