Wat betekent landelijk loonakkoord voor onderwijspersoneel?

Donderdag doet de rechter uitspraak in een kort geding van vakbond FNV. Als de vakbond verliest, zien ook medewerkers van universiteiten en hogescholen dat op hun loonstrookje terug.

Het gaat moeizaam met de cao-onderhandelingen in de publieke sector. Denk maar aan de maandenlange politieacties. Zeker sinds de economische crisis geven vakbonden en werkgevers elkaar maar weinig toe. Een soort paraplu-akkoord van vakbonden, overheid en werkgevers moet de impasse doorbreken: een afspraak over loonruimte in de overheidssectoren.

Maar de grootste vakbond, FNV, verzet zich tegen dit akkoord en heeft een kort geding aangespannen. Het is onduidelijk wat de deal betekent, meent de FNV, terwijl medewerkers wel pensioen moeten inleveren.

Wat is de deal?
De overheid gaat meer geld reserveren voor salarisstijging. Bovendien gaan werkgevers aan pensioenfonds ABP minder premie betalen zodat ze hun werknemers meer loon kunnen geven. In totaal zou het personeel 5,05 procent loon erbij krijgen in 2015 en 2016. Plus een eenmalig extraatje van vijfhonderd euro.

Is dit een nieuwe cao?
Nee. Er is in principe meer geld beschikbaar, maar de precieze afspraken moeten aan de onderhandelingstafels tussen vakbonden en werkgevers worden gemaakt. Daarom is het niet duidelijk wat het akkoord betekent voor docenten van hogescholen en universiteiten, stelt de FNV. Die hebben immers al een cao.

Toch staan er wel duidelijke afspraken in het nieuwe akkoord. Volgens de huidige hbo-cao kregen medewerkers dit jaar 475 euro extra uitgekeerd. Volgens het nieuwe akkoord moet daar dus 25 euro bovenop. Ook de eerder afgesproken loonstijging in zowel hbo als wetenschappelijk onderwijs zou enigszins opgehoogd moeten worden om tot 5,05 procent te komen.

Goed nieuws?
Vakbond FNV denkt van niet en spant zelfs een rechtszaak aan. De loonsverhoging komt deels uit de pensioenen, is de redenering, en is dus een ‘sigaar uit eigen doos’. Als je het zelf betaalt, is het eigenlijk geen verhoging.

Het akkoord verstoort bovendien de lopende cao-afspraken. Neem de deals in het hoger onderwijs die allang bevochten zijn. Waarom zou de vakbond die openbreken met een nieuw akkoord?

Maar de andere vakbonden, waaronder de CNV, zien het anders. Ze willen de impasse doorbreken die in de publieke sector is ontstaan in de cao-onderhandelingen. De loonstijging is hoger dan voorheen, zeggen ze, en de pensioenen blijven gewoon op peil.

Hoe zit dat met die pensioenen?
De rekensom lijkt simpel: wie pensioenpremie inlevert voor een loonsverhoging, houdt na zijn werkzame leven minder geld over. Ga maar na, het is voor pensioenfondsen momenteel al niet mogelijk om de pensioenen met de lonen te laten meegroeien.

Maar de ondertekenaars zien dat anders. Wie een hoger salaris heeft, bouwt uiteindelijk meer pensioen op, menen zij. Ze maken bovendien een afspraak over de stijging van de pensioenen: niet meer met de lonen mee, maar met de prijzen. Wordt het leven duurder, dan gaat het pensioen omhoog. Daarnaast willen ze het pensioenstelsel ‘toekomstbestendig’ maken. Volgens hen komt het dus goed met de pensioenen.

Waarom een rechtszaak?
De FNV wil dat het akkoord niet rechtsgeldig wordt verklaard. De aanpassing van de pensioenen zou dan van tafel zijn. Maar de CNV wijst erop dat de overheid dankzij dit akkoord eindelijk de nullijn heeft losgelaten.

Meer informatie?
De tekst van het akkoord staat bijvoorbeeld hier. Vakbond FNV somt op zijn website allerlei redenen op om het akkoord te verwerpen, terwijl vakbond CNV het akkoord verdedigt.