Wat heeft De Hooiwagen van schilder Jeroen Bosch te maken met mishandeling, geweld en misbruik? Volgens lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties Janine Janssen veel: alle geschilderde personen zijn symbolisch voor misbruik en geweld. Het drieluik vormt voor Janssen een kapstok voor haar aankomende lectorale rede over de aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties.
Op het beroemde schilderij zijn diverse taferelen te zien, te linken aan thema’s die ook terugkomen in het onderzoek van Janssen. Vrijdagmiddag 16 september richt zij zich tijdens haar lectorale rede op afhankelijkheid en weerbaarheid. Janssen: “Ik keek naar de Hooiwagen en dacht: warempel, veel onderwerpen die binnen Geweld in Afhankelijkheidsrelaties (GIA) vallen, staan erop.” Denk daarbij aan huiselijk geweld, kindermishandeling, uitbuiting en mensenhandel. Als voorbeeld noemt ze een man op het middenpaneel, hij laat een kind bedelen. “Dat wordt tegenwoordig gezien als mensenhandel”, legt ze uit.
Janssens doel de komende vijf jaar: onderzoeken hoe afhankelijkheid en weerbaarheid tegen geweld zich tot elkaar verhouden. “Een ultieme aanpak bestaat absoluut niet, alles is maatwerk.”
Sexting, loverboys en stalking
De definities van geweld en misbruik zijn breder geworden sinds de jaren 80, toen er vooral gesproken over vrouwenmishandeling. “Er is meer aandacht voor misbruik door professionals in instellingen en andere geweldsproblemen.” Vertelt Janssen. Maar ook sexting en loverboys vallen onder GIA. “Of het misbruikschandaal binnen de Katholieke kerk: het zijn allemaal vormen waarin mensen afhankelijk zijn van iemand. Binnen relationele, familiare en professionele sferen.” Door techniek ontstaan er ook andere uitingen van geweld zoals stalking. “Waar eerst iemand alleen fysiek kon stalken, gaat dat nu digitaal verder.”
Verzorgingsstaat bestaat niet meer
“De verzorgingsstaat is een participatiestaat geworden: burgers moeten een beroep doen op hun eigen kracht en netwerk.” Maar daar wringt het ook volgens Janssen: “Hoe kan dat als er problemen zijn binnen je eigen netwerk? Heeft iemand überhaupt wel een netwerk om op terug te vallen?”
Samen met studenten, docenten en professionals uit het werkveld probeert Janssen door middel van onderzoeken een duidelijk beeld te creëren van GIA en de mogelijkheden van preventie en interventie. De uitkomsten van de onderzoeken worden vervolgens gebruikt in het onderwijs.
Ultieme aanpak bestaat niet
Er valt nog veel te onderzoeken voor Janssen en haar lectoraat. Een eerste begin is gemaakt, momenteel lopen er onderzoeken naar stalking, mishandeling en mensenhandel. En over vijf jaar? “Dan wil ik terugblikken op iets dat we samen hebben neergezet en van waaruit weer verder gewerkt kan worden.”
Naast haar werkzaamheden als lector werkt Janssen ook bij het Nationaal Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld van de Nationale Politie.
Punt. Of had jij nog wat?