Terug naar overzicht

De foto-exposities van Daisy en Eline zijn grafisch mooi, maar zetten je ook aan het denken

Wat zijn de gevolgen van kijken vanuit een ‘naïef’, westers oogpunt naar niet-westerse culturen als die van de ‘Indianen’? En welke rol spelen dieren als het om onze mentale gezondheid gaat? Die vragen beantwoorden alumni Fotografie Daisy Roefs en Eline Burmanje in hun foto-expositie waarmee ze afstudeerden. Die is in kunstcentrum Willem Twee te bezichtigen.

Daisy, oud-student Fotografie bij AKV| St.Joost, is al jaren gefascineerd van de ‘Indianen’, die tegenwoordig meestal oorspronkelijke bewoners worden genoemd. ”Hun manier van leven in clans, de spiritualiteit en de natuur; dat romantische beeld vond ik ontzettend interessant”, zegt ze. Ze wilde er graag meer over leren en ging op onderzoek uit. Via Facebook kwam ze in contact met de in Nederland wonende Albert Sabajo. Die behoorde in zijn jeugd tot de traditionele stam van de Arowakken in Suriname. ”Sabajo leefde vroeger traditioneel. Hij jaagde in plaats van dat hij naar school ging. Dat beeld nam ik helemaal over.”

”Tot dat moment wist ik eigenlijk niet eens dat er traditionele stammen in Suriname woonden. Dat was voor mij een bizar idee. Helaas is hij inmiddels overleden, want hij werd echt een beetje mijn leermeester.”

Albert Sabajo

Geconfronteerd met wit-zijn
Vlak daarna ging Daisy vier weken naar Suriname. Gevoed door de verhalen van Sabajo van vroeger, wilde ze vastleggen hoe de traditionele stammen leefden. Eenmaal daar aangekomen werd ze echter verrast. ”Ik werd opgehaald in een auto, de mensen hadden iPhones, gewone banen en moderne kleding”, zegt ze. ”Dat had ik niet verwacht. Ik had een romantisch beeld voor me, gevormd door de media en films. Ik werd flink geconfronteerd met mijn wit-zijn. Ik dacht in stereotypes. Daarna ben ik me in Nederland flink gaan inlezen, bezocht ik lezingen en praatte ik veel met experts. Daar ontstond het idee voor mijn afstudeerwerk.”

Combinatie van modern en traditioneel
Daisy besloot haar eigen vooroordelen te combineren met de moderne leefstijl van de traditionele Surinamers, waarvan er ook een aantal in Nederland wonen. In Suriname maakte ze foto’s van hen in klederdracht, maar in Nederland vroeg ze haar geportretteerden om iets ‘moderns’ te doen. Dat legde ze vast in de serie Ikyosie, die grote collages en losse foto’s bevat.

Een foto waarop een man traditioneel gekleed in een auto zit met een iPhone in zijn hand, vat de serie volgens haar goed samen. ”Daar komt die combinatie van modern en traditioneel mooi in terug”, zegt ze. Met haar serie wil ze niet doen alsof ze een expert is als het gaat om de inheemse stam. ”Juist niet. Ik laat er mijn eigen naïviteit en worstelingen in terugkomen. Dat vonden de geportretteerden dapper van me, vertelden ze.”

De expositie van Daisy, die ook een podcast maakte waarin de geportretteerden aan het woord komen, loopt bij Willem Twee direct over in die van Eline Burmanje. Zij studeerde af met haar serie De Aaibare Therapeut. Daarin is de diepe relatie zichtbaar die mensen met dieren hebben. ”Van jongs af aan vind ik dieren al interessant. Maar ik wilde geen typische dierenfotograaf worden”, legt ze lachend uit. ”Omdat ik ook de zorg interessant vind, besloot ik te kijken hoe ik dat kon combineren.”

Brengt verantwoordelijkheid met zich mee
De toen nog student ging op onderzoek uit en kwam uit bij woongroepen en psychiatrische inrichtingen. Daar hadden sommige bewoners een of meerdere dieren waar ze voor moesten zorgen. ”Ik zag wat dieren met met mensen doen. Dieren oordelen niet. Het geeft ze een doel in het leven, omdat een dier hebben verantwoordelijkheid met zich meebrengt”, zegt Eline. ”Dat was heel mooi om te zien.”

Hoewel ze de relaties tussen mensen en dieren in die woongroepen erg interessant vond, wilde ze haar serie breder trekken. ”Ieder persoon is in zekere zin hulpbehoevend, een dier hebben helpt daar enorm bij. Met een dier ben je nooit alleen”, zegt ze. ”Zelf heb ik kippen, een hond en een pony. Daar wilde ik iets mee doen.”

Eline bij een van haar favoriete foto’s, waarop hond Zappa en de vacht van haar kip Cato te zien is.

Reuzenslakken en kakkerlakken
Uiteindelijk fotografeerde Eline mensen en de dieren waarmee ze een bijzondere band hebben. Ze koos voor niet voor de hand liggende dieren. ”Zoals iemand met reuzenslakken. Daar knuffelt haar eigenaar mee”, zegt Eline. ”Ook heb ik grote kakkerlakken vastgelegd, een varken, kippen en mijn eigen hond Zappa. Die kijkt recht je ziel in.”

De dieren spelen in haar serie de hoofdrol. De focus ligt niet op de mensen. Daardoor zie je soms alleen de hand van het baasje. ”De kleinere foto’s gaan om de details, de grotere van hun vacht moeten de bezoekers raken. Ik denk dat de foto’s een hoop herinneringen ophalen bij mensen omdat ze ergens heel herkenbaar zijn.”

Het werk van de twee oud-studenten Fotografie is tot en met 18 oktober te bezichtigen in kunstcentrum Willem Twee.

Punt. Of had jij nog wat?

Meer lezen?