Als kind van een Poolse moeder en Nederlandse vader, wist Sonja Luesing nooit echt wat ze nou was. Pools of Nederlands? Voor haar afstuderen bij St. Joost School of Art & Design trok ze naar Polen, om het uit te zoeken. Ze fotografeerde en sprak er jonge vrouwen, wat ze vastlegde in fotoboek My Polish Story.
‘’Ja, het waren hele mooie reizen die ook echt iets hebben gedaan. Met mij, en met mijn moeder. Toen ik rond de kerstperiode in 2021 voor het eerst ging, ging mijn moeder de eerste week met me mee. Voor de reis hadden we niet de beste band, geen typische dochter-moeder-relatie. Maar toen we samen op pad waren, voerden we veel intieme gesprekken. Daardoor bouwden we een hechte band op. En nu zit het heel goed tussen ons’’, vertelt Sonja blij.
Als geboren Nederlander groeide de laatstejaarsstudent Film, Photography & The Digital op in Rotterdam. Ze voelde zich wel Pools, maar tussen haar en de Poolse gemeenschap in Nederland leek het alsof er een onzichtbare muur zat. ‘’Vanuit huis kreeg ik weinig mee van de cultuur. Mijn moeder is aardig ‘verkaasd’’’, zegt Sonja lachend. Toen ze op de middelbare school een beste vriendin kreeg die ook uit het land kwam kwam, raakte ze steeds meer nieuwsgierig naar het land, de cultuur en haar eigen identiteit. De kans om uit te zoeken wat Pools-zijn voor haar betekent, kreeg ze nadat ze besloot haar afstudeerwerk in het teken te zetten van een reis naar het Oosterse land, om een fotoboek te maken. ‘’Ik wilde erachter komen wat het betekent om een Poolse vrouw te zijn, hoe ík me voel en of ik daar diezelfde muur tegenkwam.’’
‘Ik wilde erachter komen wat het betekent om een Poolse vrouw te zijn, hoe ík me voel en of ik daar diezelfde muur tegenkwam’
Heftig
Voor haar reizen, ieder van zo’n anderhalve maand tussen haar lessen op Avans door, deed Sonja eerst research over de cultuur in het land. In eerste instantie was het idee om onder andere jonge volksdansers vast te leggen, die ze vond via oproepen op sociale media. Eenmaal aangekomen wilde ze breder kijken, en trok ze ook met de auto naar grote steden als Warschau en Krakau. Daar kwam ze in contact met anti-racisme-groepen, lhbtiq+-groepen en feministische organisaties. ‘’Dat was heel heftig. In Nederland zijn we wat betreft die onderwerpen iets verder’’, vertelt Sonja, die onder andere doelt op de strenge abortuswetten in het land en de onveilige situaties voor veel lhbtiq+-ers. Ze sprak met veel van die vrouwen en portretteerde ze. ‘’Ze vertellen er wat ze van het land vinden en wat iemand volgens hen Pools maakt. De vrouwen daar zijn zó sterk en krachtig. Ze komen onder moeilijke omstandigheden voor zichzelf op en gaan de straat op om te protesteren. Dat bewonder ik.’’
Conclusie
Tijdens haar reizen kwam de Avansstudent tot een confronterende conclusie: echt Pools voelt ze zich eigenlijk niet. ‘’Ik spreek de taal niet en merkte ook daar nog steeds een afstand tussen mij en de bevolking’’, vertelt ze openhartig. ‘’Maar ik voel me ook geen Nederlander. Ik voel me het meest thuis bij mezelf, en dat is prima. Ik ben toch heel blij dat ik ben gegaan. Ik heb veel geleerd over mezelf en het land.’’
Al haar bevindingen bundelde Sonja in het boek My Polish Story. Daarin staan de interviews met zo’n 35 Poolse vrouwen, inclusief hun fotoportretten. Die zijn veelal van dichtbij gemaakt. ‘’Zodat ze echt in hun kracht te zien zijn. Ze staan er sterk op’’, aldus Sonja. Achterin het boek staan dagboekpassages van Sonja zelf. Dat hield ze bij tijdens haar reis. ‘’Voor veel bi-culturele mensen is de worsteling die ik meemaakte denk ik herkenbaar en interessant om te lezen.’’
Ondanks de verhalen die de vrouwen in het boek van Sonja vertellen, wil ze met haar boek geen mensen afschrikken het land te bezoeken. Ze zegt dat het een prachtig land is, met even zo mooie mensen. ‘’Ik wil ook nog terug, om de ontwikkelingen er te blijven volgen. Met het boek wil ik de verhalen van Poolse vrouwen naar buiten brengen, dat verdienen ze.’’
My Polish Story wordt in het Pools en Nederlands uitgegeven. Sonja staat, net als alle andere afstuderend studenten van St. Joost School of Art & Design, vanaf 30 juni op de Now Show. Dat is de afstudeerexpositie van studenten van de academie.
Punt. Of had jij nog wat?