Met drone- en raketaanvallen, oplopende slachtoffers en dreigingen met kernwapens is de oorlog in Oekraïne nog steeds voorpaginanieuws. Dat levert veel onzekerheid op. Punt besprak zes prangende vragen met docent Integrale Veiligheid Rob Benning.
Rob Benning geeft les bij de minor Integrale Veiligheid en Internationale Conflicten (IVICS) van Avans. Daarnaast is hij docent Luchtoptreden bij de Nederlandse Defensie Academie in Breda. Benning heeft ook gewerkt als meteoroloog bij Defensie. Daar bestudeerde hij het weer voor militaire operaties.
1. Hoelang zal de oorlog in Oekraïne nog duren?
“Zelensky heeft gezegd dat de oorlog voor Oekraïne over is wanneer het land zijn gebieden terug heeft en alle Russische troepen weg zijn. Het zal lang duren voor Oekraïne daadwerkelijk alle gebieden terug heeft. Daarom denk ik dat er een gebied in het land komt dat continu in conflict blijft. Dan is het maar net wat je verstaat onder oorlog. Veel mensen denken aan een gewapend conflict zoals nu. Het kan ook dat er een wapenstilstand komt, maar dat de spanning tussen Oekraïne en Rusland aanhoudt. Is de oorlog dan echt over of niet?”
“Het blijft moeilijk om dat te voorspellen, niemand kan in de toekomst kijken. Een andere mogelijkheid volgens experts is dat Poetin Oekraïne wel inneemt. De Oekraïners zullen daar geen genoegen mee nemen en dus kan dat leiden tot continue aanslagen en verzet tegen de Russen. Om dat te onderdrukken zal er hoogstwaarschijnlijk een totalitair regime komen. Ook in deze situatie is het gewapende conflict over, maar is de oorlog dan echt voorbij?”
2. Wat zou Nederland naast de vluchtelingenstroom en hoge energieprijzen nog meer van de oorlog kunnen merken als het langer duurt?
“Nederland zou het doelwit kunnen worden van cyberaanvallen door Rusland. Denk aan het hacken van veiligheidssystemen of politieke instanties tot het platleggen van Utrecht Centraal om chaos te creëren. Daar moet wel een reden voor zijn. Zulk soort aanvallen komen namelijk niet uit het niets. Als Nederland bijvoorbeeld nog meer maatregelen tegen Rusland neemt en zich fel tegen hem uitspreekt, zal hij een cyberaanval interessant vinden. Maar zolang we ons aan de zijlijn houden, gebeurt dat waarschijnlijk niet.”
3. Zal Poetin kernwapens inzetten?
“Als we spreken over kernwapens denken de meeste mensen aan de grote allesvernietigende bommen van de Koude Oorlog. Ik denk niet dat dit soort wapens ingezet worden. Oekraïne ligt daarvoor te dicht bij Rusland. Het gaat hier om ‘kleine’, tactische wapens. Klein moet je met een korrel zout nemen, want deze bommen kunnen een stad vernietigen. Het kan dat Poetin zo’n wapen inzet om een signaal af te geven. Als hij dat doet, zitten er voor hem consequenties aan. De wereld zal Rusland nog meer isoleren en het kleine draagvlak dat het land nu heeft, is dan weg. Dat zijn de gevolgen die onder andere de NAVO duidelijk maakt aan Poetin. De organisatie hoopt dat die consequenties Rusland ervan weerhoudt om kernwapens te gebruiken, maar niemand kan in het hoofd van Poetin kijken. In het Westen kijken we rationeel naar de oorlog, maar een oorlog is een hele irrationele situatie. De keuzes die iemand dan maakt, zijn niet altijd logisch te verklaren.”
4. Wat als het Poetin lukt om Oekraïne in te nemen. Zal hij dan nog meer landen binnenvallen?
“Poetin wil de voormalige Sovjet-Unie graag herstellen. Daardoor zijn veel Oost-Europese landen bang voor een aanval. De meeste van deze landen behoren wel tot de NAVO en daar zal Poetin niet snel binnenvallen. Dan krijgt hij ruzie met te veel landen en dat zal hij niet winnen. Veel landen die bang zijn voor een inval, sluiten zich nu bij het bondgenootschap aan.”
“Ook al valt Poetin de landen in Oost-Europa niet binnen, kan hij wel actie ondernemen om deze landen te dwarsbomen. Zo kan hij de wegen naar een land afsluiten of aan de gaskraan draaien, zoals we nu zien. Dan begint hij niet echt een oorlog, maar beoefent hij wel een bepaalde macht uit.”
5. Wat doet de NAVO op dit moment?
“De NAVO houdt zich vooral bezig met: communiceren, het steunen van Oekraïne en de eigen verdediging versterken. Communicatie doet de organisatie vooral via persconferenties. Als er bijvoorbeeld een aanslag in Oekraïne is, reageert de NAVO daarop. In de reactie geeft zij signalen af aan Poetin. Daarmee wordt bijvoorbeeld gecommuniceerd wat er gebeurt als Poetin kernwapens inzet. Daarnaast laat de NAVO openlijk steun aan Oekraïne zien door bijvoorbeeld hulptroepen en levensmiddelen te sturen. Ook versterkt de vredesorganisatie haar eigen verdediging. Vooral aan de randgebieden bij Rusland en Oekraïne. De NAVO stuurt daar troepen naartoe, oefent militaire oefeningen uit en verbetert de luchtsystemen. Dit is om te zorgen dat ze klaar is voor een eventuele aanval, maar ook om aan Poetin te laten zien hoe sterk de NAVO is.”
6. Zou Poetin net als Muammar Kaddafi geliquideerd kunnen worden?
“Je zou kunnen denken dat Poetin net als Muammar Kaddafi geliquideerd wordt. Dat is niet zo makkelijk. Je moet goed kijken of de situatie daadwerkelijk verbetert als een leider wordt vermoord. Onder Poetin zitten nog een heleboel gevaarlijke leiders. Sommigen van hen houden nog meer vast aan een totalitaire regime en Rusland tijdens de Sovjet-Unie. Als een van hen aan de macht komt, heeft Europa en de rest van de wereld misschien een groter probleem. Je weet daarnaast ook niet hoe het volk zal reageren en wat voor gevolgen dat heeft. De risico’s zijn dus te groot.”
Punt. Of had jij nog wat?