Opinie: Ai! …OpenAI!

Door Harry G. de Vries | Docent Engels bij AFM in Breda

Het wordt tijd om een ervaringsdeskundige hbo-docent aan het woord te laten als het om AI gaat. Het gegons binnen Avans – van hoog tot laag – suggereert namelijk dat er iets dreigends staat te gebeuren. Of die vrees terecht is, betwijfel ik. Niettemin rijzen her en der groepen die ‘het gesprek over AI willen aangaan’. Kennelijk weet men er geen raad mee. Maar dat er sprake is van lichte paniek, is zeker. 

Ik vind dat een amusante ontwikkeling, omdat mijn onderwijscollega’s nu ook eens ervaren waar niemand zich buiten mijn expertisegebied (ik ben docent Engels) ooit druk om maakte: Deepl. Voor wie deze AI-telg niet kent: Deepl is een superieure vertaalmachine waarbij Google Vertaal een stumperige indruk maakt. Schrik niet, maar ik leer mijn studenten te werken met Deepl. U leest het goed: ik leer ze een vertaalmachine gebruiken. Nu is de eerste reactie doorgaans (ook bij mijn studenten): Maar dan leer je toch geen Engels? Nou, dan heeft u het mis. Wie een slechte Nederlandse tekst in Deepl stopt, krijgt een slechte Engelse vertaling. Ik leer ze dus om hun Nederlandse tekst grondig te controleren, maar ook om het eindresultaat te redigeren. En redigeren kun je leren. Dat is makkelijker dan Engels.

Laten we even terug gaan in de tijd, toen ik ergens in de late jaren zeventig van de vorige eeuw nog op de middelbare school zat. De calculator deed zijn intrede en deze batterijenverslinder met fel verlichte rode cijfertjes veroorzaakte een debat dat vergelijkbaar was met de paniek die nu ook bij Avans heerst. Ik hoef u niet te vertellen hoe dat is afgelopen. Hetzelfde geldt voor de tekstverwerker. De directeur van de HEAO (die later in Avans opging) was destijds niet gecharmeerd toen hij hoorde dat ik mijn studenten aanmoedigde om een spellingcorrector te gebruiken. U weet ook hoe dat is afgelopen. Hier laat ik het bij.

Ik ga echter nog even verder terug, naar mijn vader zaliger. Geboren in 1927. Hij kon fantastisch hoofdrekenen. Gewoon geleerd op de lagere school. Later haalde hij een mulo-diploma. Het nationaal dictee was jarenlang een hobby van hem waar hij bovengemiddeld op scoorde. Logisch, want hij had op de lagere school ook leren spellen. Kortom, hij had vaardigheden geleerd die hem zijn verdere leven goed van pas kwamen. AI-gebruik kun je ook leren. Ik zal dat uitleggen; ik heb daar immers voor doorgeleerd én ik ben AI-ervaringsdeskundige.

Docenten
Wie goed heeft opgelet bij alles wat er nu verschijnt over AI, constateert dat er vooral wordt ingezet op één vraag: Hoe gaan we er als docenten mee om? En ja hoor, de plagiaatdetectie moet worden doorontwikkeld, er moeten strenge regels komen voor misbruik en een enkeling oppert zelfs een verbod, wetende dat hij het nooit zal kunnen handhaven. Ergo, wat gaan we doen? If you cannot beat them, join them? (Ik zei het al eerder, ik ben docent Engels.)

Ik begrijp dat het docentenvolkje niet staat te trappelen als het om AI gaat. Deze groep heeft graag grip op het onderwijsproces (en gelijk hebben ze) maar nu gebeurt er iets waar ze geen vat op vrezen te krijgen. Nog sterker, ze gaan het helemaal niet krijgen als ze de hakken in het zand zetten en met allerlei ‘oplossingen’ op de proppen komen. Alsof er sprake is van een probleem dat moet worden getackled. 

Controle
En dit is wat er dan gebeurt: wij docenten blijven gefocust op controle. We willen immers grip. Maar is het niet verstandiger AI te accepteren als een onvermijdelijk feit? Net als de calculator, en de grammatica- en spellingscontrole? Nou, zult u zeggen, die dingen doen niet hetzelfde als AI, want AI doet écht denkwerk. En de student moet leren denken, toch? 

Nou, zeg ik – als ervaringsdeskundige en zoon van mijn vader – dan moet je studenten leren om AI te gebruiken. Ze moeten dus leren hoe je een opdracht formuleert. Of hoe je een vraag aan AI moet stellen om een bruikbaar antwoord te krijgen. En ze moeten leren om dat antwoord te controleren op juistheid. En of dat antwoord bevalt of niet. En leren om een oordeel over zo’n antwoord te verantwoorden. Kortom, ze moeten leren AI-vaardig te worden. 

Autorijden
Ik mag het leren van Engels graag vergelijken met leren autorijden. De werking van de pedalen, de koppeling en het stuur kun je binnen een uur begrijpen en toepassen. Maar het duurt nog minimaal twintig uur plus kennis van de verkeersregels om veilig de weg op te kunnen. En als je dan eindelijk slaagt voor je rijexamen, dan duurt het nog vele kilometers voor je echt ontspannen en alert kunt deelnemen aan het verkeer. Dit geldt ook voor het communicatieverkeer. En voor het gebruik van AI.

Een AI-examen zou dus zo gek niet zijn. Wie met een AI-diploma zijn studie bij Avans begint, heeft aangetoond dat hij de regels kent en weet wanneer AI wel of niet handig is om jezelf te ontwikkelen tijdens je studie. Gezien het aantal eerstejaarsstudenten dat hun rijbewijs al bezit, is dat een haalbare ambitie. En voor de conservatieve vleugel van het docentencorps: die houdt zo alsnog de voor hen zo belangrijke controle! 

Bekwame gebruikers
Dus leer studenten opdrachten voor AI formuleren. Leer ze AI wegen. Leer ze AI beoordelen. Leer ze AI wantrouwen, etc. Daarna mogen ze los op onze curricula. En daar kunnen wij docenten ze helpen ontwikkelen tot bekwame en betrouwbare gebruikers van AI. Het zou ons immers niet sieren als wij onze studenten maar wat zouden laten aanklooien met AI. 

Dus, onderwijsontwikkelaars van Avans, aan de slag! (En om toch nog wat paniek te zaaien: ook docenten moeten zo’n AI-examen halen! Ai!)

Je kunt naar Punt een column of opiniestuk sturen. Op die manier lever je een bijdrage aan het publieke debat op Avans Hogeschool. Wij vragen lezers om bij te dragen aan een discussie of om een gesprek op te starten. Punt heeft als doel om het gesprek te faciliteren.