Verantwoord ChatGPT gebruiken: ‘Er is altijd het risico dat het niet klopt’

ChatGPT is er en zal niet snel weer verdwijnen. Als het aan Microsoft ligt, wordt het gebruiken van de chatbot steeds normaler. Avanslector Esther van der Stappen over de vraag hoe studenten de tool verantwoord kunnen gebruiken.

“Als je niet achter de werkwijze van Big Tech-bedrijven staat, kun je ChatGPT sowieso niet op een verantwoorde manier gebruiken”, begint Esther van der Stappen, lector Digitale Didactiek bij Avans. “Wil je wel afhankelijk zijn van die bedrijven?” Van der Stappen doelt onder andere op de commerciële belangen, machtsmisbruik en ethische kwesties die spelen rond de grote technologiebedrijven.

Desondanks maakt ook Van der Stappen gebruik van de handige tools van die bedrijven. “Als ik aan het koken ben en er is iets op, roep ik het naar Google Home en zet die het op mijn boodschappenlijstje.”

Red flag
ChatGPT is een chatbot die vragen kan beantwoorden, ingewikkelde dingen kan uitleggen en teksten kan schrijven. Daarvoor maakt de tool gebruik van miljarden bronnen op internet. Hoe meer mensen er gebruik van maken, en dus data ‘erin stoppen’, hoe slimmer de chatbot wordt. “Dat ChatGPT nu gratis is, zou eigenlijk een red flag moeten zijn”, zegt Van der Stappen. “Als je het programma bijvoorbeeld een reflectieverslag wilt laten schrijven en daarvoor persoonlijke gegevens invoert, kunnen die gebruikt worden zonder dat je het in de gaten hebt. Pas daar dus mee op.”

Moet je een verslag schrijven, maar weet je niet goed hoe je moet beginnen of heb je een writer’s block? Dan kan ChatGPT uitkomst bieden omdat de gegenereerde tekst je op weg kan helpen. Van der Stappen: “Je moet wel eerlijk tegen jezelf zijn: wat wil je zelf leren of kunnen? Ontneem je jezelf de kans om iets te leren door ChatGPT te gebruiken? Of weet je: dit kan ik al.”

Brainstormen
De chatbot kan ook helpen met brainstormen of om de creativiteit op gang te brengen. Daar is niet zoveel mis mee, meent de lector. “Je kunt ChatGPT ook een ingewikkeld onderwerp laten uitleggen in simpele taal. Maar er is altijd het risico dat het niet klopt. Je zou dat dan weer moeten vergelijken met een filmpje of stof uit een boek. Als je weet dat het niet klopt, betekent dat dat je iets geleerd hebt. De chatbot zelf is geen kennisbron en niet feilloos, maar kan wel zaken eenvoudig uitleggen.”

Die tekortkomingen zal het programma altijd blijven houden, zegt Van der Stappen. “De chatbot lijkt creatief, maar is dat niet. Hij heeft geen menselijke eigenschappen en is dus niet sociaal en kan geen betekenis geven aan situaties en gebeurtenissen.”

De lector hoopt dat studenten kritisch blijven denken. “Docenten moeten hen daarbij helpen. Zij hebben al de vaardigheden ontwikkeld om met nieuwe technologieën om te gaan. Studenten zitten nog in dat leerproces.”

Stel je aan ChatGPT de vraag hoe studenten de tool verantwoord kunnen gebruiken, dan is dit het antwoord:

Om verantwoord ChatGPT te gebruiken als student, zijn hier enkele richtlijnen:

1. Gebruik ChatGPT alleen als aanvulling op je leerproces en niet als vervanging van je studies of onderzoek.
2. Verifieer altijd de informatie die je van ChatGPT ontvangt door deze te vergelijken met betrouwbare bronnen en verifieerbare feiten.
3. Stel duidelijke en gerichte vragen om de beste resultaten te krijgen en vermijd het stellen van vragen die ongepast, beledigend of kwetsend kunnen zijn.
4. Respecteer de ethische en privacyrichtlijnen bij het gebruik van ChatGPT, zoals het vermijden van discriminatie, het beschermen van persoonlijke gegevens en het niet gebruiken van ChatGPT om anderen te misleiden of te bedriegen.
5. Wees je bewust van de beperkingen van ChatGPT en begrijp dat het geen perfecte tool is en soms onjuiste of onvolledige antwoorden kan geven.

Door deze richtlijnen te volgen, kunnen studenten verantwoord en effectief gebruik maken van ChatGPT als een hulpmiddel om hun leerervaring te verbeteren.