Vera Piessens, pas afgestudeerd bij Integrale Veiligheidskunde in Breda, heeft de Multatuli-studentenprijs gewonnen. Dat is een prijs voor een scriptie waarin de thema’s van de auteur Multatuli terugkomen, zoals mensenrechten, veiligheid en vrede. De scriptie viel in de prijs en gaat over criminele uitbuiting onder jongeren en hoe zij hieruit kunnen ontsnappen.
“Niet geschoten is altijd mis. Met dat idee stuurde ik mijn scriptie gemotiveerd in voor de prijs”, vertelt Vera over de reden waarom ze haar scriptie indiende. Dat ze zou winnen, verwachtte ze echter niet. “Toen ik hoorde dat ik had gewonnen, begon ik te trillen. Na de uitreiking werd ik overspoeld met complimenten. Dat was heel leuk.”
Dader en slachtoffer tegelijk
Vera won met haar scriptie over criminele uitbuiting onder jongeren. Ze focuste op wat zij nodig hebben om daaruit te komen en te blijven met het oog op het voorkomen ervan in de toekomst. Criminele uitbuiting is een vorm van mensenhandel waarbij in dit geval jongeren worden gedwongen tot het plegen van strafbare feiten. Dat kan iets kleins zijn als winkeldiefstal, maar ook moord. “Bij uitbuiting houdt de uitbuiter het geld en het slachtoffer niets of een klein deel. Maar diegene pleegt wel de strafbare feiten. Ze zijn dus slachtoffer en pleger tegelijk. Dat maakt het heel lastig”, zegt Vera. Ze schreef haar scriptie voor opdrachtgever Zorg- en Veiligheidshuis Baronie.
“De regio Breda kan jongeren onvoldoende bieden en merkte dat andere experts ook niet altijd signalen van uitbuiting herkenden bij slachtoffers. Ook wisten ze niet hoe ze met die jongeren moeten omgaan. Ik ging kijken wat jongeren nodig hebben om uit zo’n situatie te komen. Ze kunnen namelijk niet altijd ‘aju paraplu’ zeggen en eruit stappen, omdat ze bijvoorbeeld bedreigd en afgeperst worden.”
Stichting Multatuli Lezing Nederland reikt jaarlijks de Multatuli-Studentenprijs uit aan een student die een afstudeerwerkstuk heeft gemaakt waarin de kernthema’s uit het literaire werk van Multatuli terugkomen: mensenrechten, democratie, gelijkheid, vrijheid en vrede als de basis van een rechtvaardige samenleving. Multatuli is de schuilnaam van schrijver Eduard Douwes Dekker. Hij leverde in zijn boek Max Havelaar uit 1857 forse kritiek op het koloniale regime in Nederlands-Indië. Daarin schreef hij onder andere over een rechtvaardige samenleving, democratie en vrijheid en vrede. De prijs bestaat uit een oorkonde en geldbedrag.
Hoe kwam je bij dit onderwerp terecht?
“Tijdens mijn studie volgde ik op de Hogeschool Rotterdam de minor mensenhandel en daarvóór deed ik voor de provincie Noord-Brabant onderzoek naar het onderwerp. Dat hield ik gedurende de rest van mijn studie aan. Het interesseerde me omdat er nog veel onbekend over was en omdat ik affiniteit heb met jongeren en kinderen. Het leek me mooi om het thema mensenhandel te kunnen doorzetten naar mijn afstudeerstage. Ik ging kijken wat er in deze regio al op dat gebied gebeurde, en kwam snel uit bij Zorg- en Veiligheidshuis Baronie. Die gaven aan dat het onderwerp criminele uitbuiting onder jongeren een aandachtspunt van ze was. Dat was dus een win-winsituatie.”
Hoe actueel is dit onderwerp?
“Het is heel actueel, uitbuiting onder jongeren groeit steeds meer. Twintig jaar geleden bestond het ook, maar waren mensen zich er veel minder bewust van. Je kunt er soms ook niets aan doen. Het kan zijn dat je er vrijwillig aan begint, daarna wilt stoppen maar dat niet meer kunt omdat je bedreigd of afgeperst wordt. Dat kan in 24 uur gebeuren.”
Wat zijn een aantal van je onderzoeksresultaten?
“Na eigen onderzoek, gesprekken met onderzoekers en ervaringsdeskundigen vielen een paar dingen op. Er zijn drie componenten die veel voorkomen onder slachtoffers, bleek uit een enquête. Jongeren met een instabiele thuissituatie, die in een criminele woonomgeving wonen en eventueel criminele vrienden hebben. Ook hoorde ik tijdens een gesprek met een ervaringsdeskundige, iemand die zelf slachtoffer is geweest van criminele uitbuiting, dat diegene niet juist geholpen werd door professionals. Dat was bruikbaar voor mijn onderzoek. Tot slot besefte ik tijdens die gesprekken dat het snel heel dichtbij kan komen. Diegene verwachtte nooit in zo’n situatie terecht te komen, het was iemand van rond dezelfde leeftijd als ik. Maar het gebeurde wel.”
Signalen van criminele uitbuiting onder jongeren volgens Vera:
Het hebben van twee telefoons of wegwerptelefoons, onverklaarbare gedragsveranderingen of plotselinge hoge schulden waarover niet veel verteld wordt, kunnen dat soort tekens zijn. Ook kunnen uiterlijke veranderingen zoals tattoos of kinpiercings signalen zijn, net als ineens opvallend veel kennis over drugs(handel) hebben en plotseling vaak in aanraking komen met politie en justitie.
Waarom koos de jury jouw scriptie als winnaar?
“De jury vond mijn scriptie van academisch hoog niveau. Dat compliment deed me wel wat. Ik deed wel mijn best, maar kon zelf niet zeggen dat het zo goed was. Dat was heel gaaf om te horen. Als doorslaggevende factor noemden ze mijn eindproducten: ik maakte een meldroute criminele uitbuiting en handleidingen voor burgers en professionals waarin staat hoe je criminele uitbuiting kunt signaleren. Na de uitreiking vertelde iemand me zelfs dat ik nu de opvolger van Multatuli was, maar zo ver ga ik zelf niet.”
En nu?
“Mijn werk wordt al ingezet op netwerkdagen en de scriptie is doorgestuurd naar externe professionals. De jury vertelde ook dat ik het moest opsturen naar het Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel. Zelf volg ik nu de pre-master Pedagogische Wetenschappen. Later hoop ik de onderwerpen mensenhandel, jeugd en veiligheid te kunnen combineren in mijn werk. Deze prijs motiveert mij enorm.”
Punt. Of had jij nog wat?