John Lousberg is docent aan de Juridische Hogeschool. In zijn columns voor Punt schrijft hij over wat hem bezighoudt.
Binnenkort vieren we weer carnaval. Een feest dat erom bekend staat alles even op z’n kop te zetten: de maatschappelijke rollen worden omgedraaid, er bestaan geen rangen en standen meer en arm en rijk zijn gelijk aan elkaar. Tot zover kan ik me wel in dit feest vinden. Het is echter ook een feest waarin het alcoholgebruik, vooral onder jongeren, weer overmatig zal zijn. Dat is waarom het me ook tegenstaat.
Het puberbrein
Tijdens en na de puberteit verandert het brein van jongeren. Voor een goed begrip daarvan heb ik de Atlas van ons Brein van Lara Wierenga en Dirma Janse geraadpleegd, een boek dat ik ooit van studenten Stan, Milan en Sabine als bedankje heb ontvangen. Hoewel je zou verwachten dat de hersenen van pubers groeien, krimpen ze in deze leeftijdscategorie juist. Er wordt door de hersenen “gesnoeid”; de aanmaak van verbindingen heeft niet meer de overhand, maar het verbeteren van de verbindingen in de hersenen.
Het voorste deel van de hersenen, de frontale cortex, die ons gedrag en de remming daarop voor een belangrijk deel regelt, net als het vermogen om te plannen, het nadenken en onze emoties, ontwikkelt zich in deze fase nog. Dat duurt gemiddeld tot het 25e levensjaar.
Een andere ontwikkeling in het puberbrein is de extra activiteit van het beloningscentrum in de hersenen. Het beloond worden of het uitkijken naar een beloning, ‘ergens een kick’ van krijgen of juist ergens nieuwsgierig naar zijn om te zien wat het oplevert, staat constant aan. Met name door het nog niet volgroeid zijn van de frontale cortex, die het mogelijk maakt de gevolgen van het handelen te overzien, nemen jongeren weleens een verkeerde beslissing.
Alcohol
Door alcoholgebruik wordt in het puberbrein vooral het aantal verbindingen en de kwaliteit van die verbindingen verstoord. Die verbindingen zijn nodig om informatie door te sturen naar de frontale cortex. Goede verbindingen zijn dus nodig voor een goed functioneren van die frontale cortex. Als dat niet gebeurt, is het vermogen impulsen te controleren minder en neem je dus sneller een risicovolle beslissing.
Lever en nieren
Daarnaast is alcohol vergif voor je lever. Die zorgt voor de afbraak van de alcohol. Per glas wijn of glas bier dat je drinkt, heeft de lever ongeveer 1,5 uur nodig om het vergif af te breken. Reken dus maar uit hoelang het duurt voor je lichaam zo’n 15 tot 20 biertjes afbreekt, die je mogelijk op een carnavalsfeestje drinkt. De lever raakt er ook door beschadigd. Op de lange duur kan zich zelfs een leverziekte ontwikkelen.
Je nieren gaan door het alcoholgebruik sneller werken om de alcohol af te voeren. Daardoor verlies je meer vocht dan gebruikelijk. Je moet ook vaker plassen. Het kan zelfs zorgen voor te veel vochtverlies en uitdroging.
Slaap en de kater
Het is ook bekend dat de kwaliteit van je nachtrust afneemt door alcoholgebruik, al lijkt dat anders. Daarnaast kun je door te veel consumptie een kater krijgen. Het lichaam moet van de alcohol, die via je bloed door je hele lichaam is gegaan, namelijk herstellen. Dat gaat vaak gepaard met een ‘vette’ hoofdpijn. Dus een avondje drinken levert een slechte nachtrust op, een vervelende nasleep en een ‘verloren’ dag.
Gedrag
Door het alcoholgebruik raken je hersenen ‘verdoofd’. Vooral de remming van de frontale cortex valt weg. In eerste instantie word je wat vrolijker en ga je harder praten. Later reageer je impulsiever en verlies je de zelfcontrole. Je vermogen om goed te zien en te horen verdwijnt. Het gedrag van anderen kan verkeerd worden geïnterpreteerd. Je raakt in een tunnelvisie en door wat verkeerd geïnterpreteerde omgevingsfactoren kan agressief gedrag ontstaan.
Conclusie
De schade die alcohol kan aanrichten in met name het brein is groot. De schade aan de verbindingen naar de frontale cortex gecombineerd met de hang naar beloning, de ‘kick’ en nieuwsgierig zijn, is een ongewenste combinatie. Omdat je de gevolgen niet goed overziet of die gevolgen verkeerd inschat, kun je weleens een verkeerde beslissing nemen. We hebben het nog niet eens gehad over de verkeersongevallen door alcoholgebruik onder jongeren. Het is dan ook niet te begrijpen dat de overheid de leeftijdsgrens voor de consumptie van alcohol niet bij 24 jaar legt. Dat zal wellicht nooit lukken door de sterke lobby van diegenen die aan de verkoop van alcohol verdienen. Toch zou ik graag voor die grens willen pleiten. In het belang van jullie, onze jongeren.
Tot slot
Ik hoop niet dat ik met dit verhaal je plezier in het aanstaande carnavalsfeest bedorven heb. Vier het met enthousiasme, maar drink met mate. Ook zonder alcohol is carnaval een leuk feest om te vieren. Alaaf!
Punt. Of had jij nog wat?