CDA, ChristenUnie en SGP zijn verbolgen over de nieuwe onderwijsbezuinigingen in de Voorjaarsnota, zeggen ze tegen de minister. “We zijn hier niet om een spelletje whack-a-mole te spelen.”
“Dit gaan we niet nog een keer op zo’n manier doen”, zegt Tweede Kamerlid Harmen Krul van oppositiepartij CDA woensdag tijdens een debat met onderwijsminister Bruins. Hij ergert zich aan de nieuwe bezuinigingen die in de Voorjaarsnota zijn aangekondigd.
Eigenlijk wilden de vier regeringspartijen PVV, VVD, NSC en BBB nog harder bezuinigen op onderwijs en onderzoek dan nu gebeurt: meer dan twee miljard euro. Maar die plannen zouden niet door de Eerste Kamer komen. Daar heeft het kabinet geen meerderheid.
In een deal met de drie christelijke partijen en JA21 gingen de bezuinigingen omlaag naar 1,2 miljard euro. Maar de OCW-begroting is nog maar net goedgekeurd of er komen weer nieuwe bezuinigingen overheen. Het CDA, dat ook voor de ChristenUnie spreekt, vergelijkt het met ‘whack-a-mole’, het spelletje waarbij je opduikende mollen terug in de grond slaat.
“Voor ons voelt het ook als een stukje schending van vertrouwen”, zegt SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer. Hij hoorde pas van de nieuwe bezuinigingen toen de Voorjaarsnota naar buiten kwam. “Dat maakt het nog moeilijker verteerbaar.”
Trap er niet in
Andere oppositiepartijen horen het met genoegen aan. “Trap er niet meer in”, zegt Doğukan Ergin van DENK tegen zijn christelijke collega’s. Hij zou het vast ook tegen JA21 zeggen, maar die partij deed niet mee aan het debat.
Ook D66 schiet de bal in open doel. Een paar partijen hebben “hun nek uitgestoken” om een deal te sluiten en nu liggen de afspraken al in de shredder, vat Tweede Kamerlid Anne-Marijke Podt samen.
Stultiens (GroenLinks-PvdA) wil onder meer weten waar voor deze minister de grens ligt: wat kan hij nog verdedigen? Zelfs Claire Martens-America (VVD) vindt het vreemd en snapt dat deze partijen vragen hebben aan de minister.
Wakker gelegen
Eppo Bruins veert met de kritiek mee. Hij heeft er vorige week “echt wel even een nachtje van wakker gelegen”, zegt hij tegen de Kamerleden van de OCW-commissie. Want nu moet hij het geschonden vertrouwen weer herstellen.
“Dit kabinet is geconfronteerd met keuzes die in nachtelijke uren zijn gemaakt door vier fractievoorzitters”, legde hij uit. “Het was voor mij ook afwachten: zouden ze kiezen voor nieuwe bezuinigingen op onderwijs? Dat is aan de kant van het hoger onderwijs in ieder geval niet gebeurd. Dat is goed nieuws.”
Overigens klopt dat maar half. Het onderwijs krijgt een deel van de inflatie niet vergoed, maar dat telt de minister niet mee als bezuiniging. Verder draaien de hogeronderwijsinstellingen op voor een probleem in de studiefinanciering, maar dat gaat volgens hem om een tegenvaller die hij binnen de onderwijsbegroting zelf moet opvangen.
Die tegenvaller betreft de ov-vergoeding voor Nederlandse studenten die naar het buitenland gaan. Die kan hij bij nader inzien niet afschaffen en daarom moet hij het geld ergens anders zoeken. Hij moest kiezen: weghalen bij studenten of bij de instellingen? “En ik heb voor dat laatste gekozen.”
Hij heeft vooral moeite met de korting op de onderwijskansenregeling: steun voor scholen in achterstandswijken. “Dat is geen deel van dit debat, maar daarvan vraag ik me nog wel af hoe je dat zou willen beargumenteren.” Andere dingen, zoals tegenvallers op zijn eigen begroting, moet hij gewoon opvangen. Dat is heel normaal, vindt hij.
Geen voldongen feit
De maatregelen in de Voorjaarsnota zijn geen voldongen feit. Er komt een ‘supplementaire begroting’ en ook die moet door de Tweede en Eerste Kamer heen. De christelijke partijen vragen zich af waarom ze nogmaals zouden meewerken. “Eén nacht wakker liggen, daar zijn we er niet mee”, sneert SGP-Kamerlid Stoffer.
De coalitiepartijen snijden liever andere onderwerpen aan. De pro-Palestijnse protesten bijvoorbeeld, die tot vernielingen leiden. Bruins veroordeelt die vernielingen, maar neemt ook de onderwijsbestuurders in bescherming tegen politieke verontwaardiging.
De PVV wil de universiteiten korten op hun bekostiging als ze het “verderfelijke pro-Palestinatuig” zijn gang laten gaan. Ook de VVD wil harder optreden.
Internationalisering
De PVV hekelt verder alle bangmakerij over de wet die de internationalisering van het onderwijs moet intomen. “Als het aan de PVV lag, waren we nog een stuk verder gegaan dan nu, maar we moeten tevreden zijn met wat we hebben.”
Wat NSC betreft moet die wet ‘Internationalisering in Balans’ zelfs strenger worden. De partij wil de verplichte ‘toets anderstalig onderwijs’ aanscherpen. Engelstalige opleidingen zouden beter moeten onderbouwen dat ze relevant zijn voor de arbeidsmarkt.
De universiteiten daarentegen willen dat de wet minder streng wordt. Ze hebben zelf allerlei voorstellen gedaan om de internationalisering in goede banen te leiden, maar stellen als voorwaarde dat die taaltoets dan van tafel gaat. Ook acht provincies steunen dit pleidooi.
Bruins houdt de boot af. Hij noemt de plannen van de universiteiten historisch, alsof ze voor het eerst samen over de toekomst hebben nagedacht, maar wil nog niet zeggen wat hun gebaar voor hem betekent. Hij wil de taaltoets in elk geval nog niet laten vallen.
Punt. Of had jij nog wat?