Het burgerlijk procesrecht gaat op de schop. Digitalisering moet de kwaliteit van het recht verbeteren en de gang naar de rechter vereenvoudigen. Daarover sprak prof. dr. Fred Hammerstein vrijdag in de zevende Maaskantlezing.
Hammerstein: ‘Vroeger kon alles gebeuren in het tempo van een trekschuit maar nu is dat niet meer aanvaardbaar.’
Fred Hammerstein windt er geen doekjes om. Vernieuwing in het recht is noodzakelijk. ‘De les die we moeten leren, is dat stilstaan achterstand oplevert en lang stilstaan een hopeloze achterstand. Ook de rechtspraak moet steeds weer worden aangepast aan de tijd. De mogelijkheid tot digitaal procederen had eigenlijk vandaag al gerealiseerd moeten zijn. Afzien van het project is dan ook geen optie meer.’
Vanaf 2015 moet de digitalisering van start gaan. Bedrijven die zich laten vertegenwoordigen door advocaat moeten hun stukken dan digitaal aanleveren. Daarna moeten ook de kleinere bedrijven verplicht op digitale documenten overstappen. Voor burgers blijft er de keuze om ook via de oude papieren weg te procederen.
Werkdruk rechters
Een van de redenen voor de vernieuwing van het procesrecht is het toegenomen werk van de rechter. ‘In de eerste plaats zijn er regels bijgekomen die ook nog eens complexer van aard zijn. In de tweede plaats is er binnen de rechtspraak zelf het nodige veranderd, waardoor veel tijd en aandacht zijn uitgegaan naar andere dingen dan de primaire processen. Het recht is vooral ook internationaler geworden.’
Nieuwe werkwijze
‘Het werk van een rechter zal ingrijpend veranderen. Rustig werken aan een vonnis zonder door de buitenwereld gestoord te worden zal gedeeltelijk plaatsmaken voor meer mondelinge behandelingen waarbij van de rechter wordt verwacht dat hij partijen de goede richting uitstuurt, kleine conflicten oplost door een mondelinge uitspraak, praktische voorstellen doet, een goede analyse geeft op basis waarvan een beeld over de bewijslast kan worden gevormd en voorbereidingen treft om ingewikkelde juridische en technische problemen op de meest adequate wijze op te lossen’, vertelt Hammerstein. ‘De rechtspraak moet procedures actief volgen en snel handelend optreden wanneer dat nodig is. Dat is de belangrijkste wijziging die beoogd wordt.
Gedoemd te mislukken?
De invoering van het vernieuwde procesrecht zal in fases gaan. Hammerstein maakt zich dan ook geen zorgen dat er iets mis zal gaan wat betreft ict. ‘Critici beweren dat alle ict-projecten van de overheid gedoemd zijn te mislukken. Dit project mag eenvoudig niet verkeerd gaan. Op het moment dat de rechtspraak overstapt op digitaal procederen, moet er vrijwel 100 procent zekerheid bestaan dat de operatie zal slagen.’
De Maaskantlezing werd dit jaar voor de zevende keer uitgesproken op de Juridische Hogeschool. Eerder spraken Ernst Hirsch Ballin, Egbert Myjer, Geert Corstens, Harm de Brouwer, Erik van den Eemster en Jan Loorbach in Tilburg.
Punt. Of had jij nog wat?