Terug naar overzicht

Maaskantlezing: samenwerking rechters geen achterkamertjespolitiek

Samenwerking op gelijkwaardige voet tussen de hoogste rechters is noodzakelijk en moet bijdragen aan de rechtseenheid. Tegenstrijdigheden in het recht kunnen worden voorkomen door beter samen te werken. Daarover sprak prof. Mr. Jaap Polak vrijdag tijdens de negende Maaskantlezing.

‘U zult allemaal gewend zijn regelmatig samen te werken’, aldus Polak in zijn lezing. ‘Docenten werken met studenten samen in een wat je zou kunnen noemen “verticale relatie” en docenten werken met elkaar samen in een “horizontale relatie”. Ook bij rechters kun je verticale en horizontale samenwerking onderscheiden. En daarbij is het niet zo dat als je tot een van de hoogste nationale rechters behoort, je alleen maar verticale relaties onderhoudt met wat heet “lagere nationale rechters”.’

Polak is als voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State één van de hoogste rechters in het bestuursrecht, maar hij is niet de enige. De Hoge Raad, de Afdeling bestuursrechtspraak, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven; allemaal hoge rechters op het terrein van bestuursrecht.

Geloofwaardigheid rechtssysteem
Ondanks dat alle vier met hetzelfde wetboek onder de arm lopen komt het voor dat er verschillende uitspraken worden gedaan over hetzelfde onderwerp. ‘Zo’n vijf jaar geleden was er een situatie gegroeid waarin allerlei vragen bij de toepassing van de wet door de hoogste rechters verschillend werden beantwoord zonder dat daar altijd een goede reden voor differentiatie voor kon worden gegeven. Dit tastte de geloofwaardigheid van het rechtssysteem aan.’

Relativeren
In plaats van een verticale samenwerking waarbij één rechter uiteindelijk de hoogste is, pleit Polak voor een gelijkwaardige samenwerkingen tussen diverse rechters. ‘Horizontale samenwerking houdt in dat men gedwongen wordt het gelijk van het eigen instituut te relativeren. Dat past in een tijd waarin verticaal opgelegd gedrag minder past, het past ook in een tijd waarin goede communicatie tussen rechters en vooral van rechters met de samenleving belangrijker is dan verticale machtswoorden.’

Achterkamertjespolitiek
Samenwerking tussen rechters is geen achterkamertjespolitiek, denk Polak. ‘Wie deelneemt aan de rechtspraak van een hoog rechtscollege, zit daar niet voor zichzelf, maar om als hoogste rechtscollege, als het om rechtsvragen gaat tot consistente en eenduidige rechtspraak te komen.’ Het kan en mag volgens Polak niet zo zijn dat het antwoord op een rechtsvraag door de rechter afhankelijk is van de toevallige drie leden die op de zaak zit.

De Maaskantlezing werd dit jaar voor de negende keer uitgesproken op de Juridische Hogeschool. Eerder spraken Ernst Hirsch Ballin, Egbert Myjer, Geert Corstens, Harm de Brouwer, Erik van den Eemster en Jan Loorbach en Fred Hammerstein in Tilburg.

Punt. Of had jij nog wat?

Meer lezen?