Spelletjes doen hun intrede in het hoger onderwijs. Docenten zijn enthousiast over deze ‘serious games’ en ook het Leer- en Innovatiecentrum (LIC) van Avans ziet de serieuze spelletjes wel zitten.
Illustraties:Kim Bell
Een serious game is een spelletje dat speciaal is ontwikkeld voor het onderwijs. Het heeft een ander doel dan alleen vermaak. Het is bedoeld om je ook echt iets te leren en lijkt ook voor hbo-studenten van toegevoegde waarde. De meest succesvolle game van docent Advanced Business Creation (ABC) Jan Spruijt is een digitale simulatiegame die zich richt op innovatie en management. Studenten van onder andere de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Fontys, de Technische Universiteit Eindhoven en Avans spelen het spel. ‘Docenten gebruiken zo’n game om het onderwijs op te leuken’, vertelt Spruijt. ‘Maar voor studenten is het dé manier om de echte wereld na te spelen.’
“Voor studenten is het dé manier om de echte wereld na te spelen.”
Echte wereld
In de Innovation Management Game die Spruijt ontwikkelde, spelen studenten in groepen tegen elkaar. Ze moeten een middelgrote organisatie managen en afhankelijk van hun eigen spel en keuzes steeds nieuwe doelen behalen. Daarbij verandert het effect van hun keuzes ook door de beslissingen van de tegenstanders.
Leren via een game komt veel dichter bij de echte wereld, denkt Spruijt. ‘Iets wat in theorie niet per definitie fout is, kan in de game wel de verkeerde beslissing zijn. Bijvoorbeeld omdat iemand anders al op dat stukje van de markt aast.’
De docent ontvangt positieve reacties op zijn game en ziet de beoordelingen verbeteren. ‘Studenten vinden dat het grafisch wel wat mooier mag, maar ze zeggen allemaal dat ze veel geleerd hebben over innoveren en strategisch denken.’ Een groot voordeel zit volgens hem in de snelle en precieze feedback die studenten ontvangen. ‘Die is veel individueler dan de feedback die je normaal van je docent krijgt als je hem een uur per week ziet.’
Kwartetten
Het spel dat collega ABC-docent Eric van Gennip ontwikkelde, lijkt in eerste instantie op simpel kwartetten. Maar het kaartspel, aangevuld met fiches met merklogo’s en een app op de telefoon, speelt in op het imago van bedrijven. ‘Welk gevoel komt er in je op als je denkt aan een merk? Dat is branding. Bedrijven vragen zich allemaal af: als wij een mens zouden zijn, wat voor type mens zijn we dan?’
“Ik hoef niet de hele inhoud van een boek op te dreunen en studenten hoeven dat dikke boek zelf ook niet meer verplicht te lezen”
Voor Van Gennip was het logisch om het spel te maken voor zijn lessen over branding. ‘Daarmee maak ik iets ingewikkelds behapbaar en beter leerbaar. Ik hoef niet de hele inhoud van een boek op te dreunen en studenten hoeven dat dikke boek zelf ook niet meer verplicht te lezen. Ze denken er nu zelf over na.’
[double_images]
[/double_images]
Van Gennip testte het spel vorig jaar met alle 120 eerstejaarsstudenten van ABC en merkte meteen een verschil. ‘Als ik het gewoon vertel, verliezen studenten makkelijker de aandacht en zie ik vragende gezichten. Als studenten het spel zien, denken ze meteen dat ze iets leuks gaan doen. Ze hangen over de tafels en er ontstaat direct discussie.’
Sinds februari spelen eerstejaars ABC-studenten en studenten Small Business en Retail management het spel. De taak van de docent verandert dan ook. ‘Ik sta niet meer te praten voor een klas, maar ik faciliteer het leerproces.’
Nieuw fenomeen
Voor het Leer- en Innovatiecentrum van Avans (LIC) zijn de serious games nog een redelijk nieuw fenomeen. Hoeveel er precies binnen Avans gespeeld worden, kan het LIC niet zeggen. ‘Echte games worden voor zover wij weten nog niet veel gespeeld binnen Avans, dat staat nog in de kinderschoenen’, vertelt Marlies Otten van het LIC. ‘Het zijn vooral individuele docenten die hier en daar initiatieven ontwikkelen.’
Wel merkt ze op dat veel docenten gebruik maken van spelelementen in hun lessen door bijvoorbeeld een quiz af te nemen. ‘Een laagdrempelige stap voor een docent die wel wil, maar niet kan wat Spruijt en Van Gennip doen.’
‘Het rendement van volledig docentgestuurd onderwijs, waarbij de docent een PowerPoint afdraait en studenten luisteren, is beperkt’, stelt Otten. Ondanks dat er nog weinig onderzoek is gedaan naar de effecten van gamification in het hoger onderwijs, ziet ze toekomst voor de inzet van games in de klas.
‘In het algemeen is wel te stellen dat activerende werkvormen een hoger rendement geven en dat variëteit in werkvormen een positief effect heeft.’ Het voordeel van games is dat het voor alle partijen een leukere vorm van onderwijs is. ‘Die vorm sluit aan bij de leefwereld van studenten en motiveert om aan de slag te gaan. De actieve houding die gevraagd wordt, zorgt voor een hoger leerrendement.’
Serious games in het onderwijs: @janspruijt en ik zijn druk bezig met deze innovatie bij Avans Hogeschool. https://t.co/ju66HCZJDo
— Eric van Gennip (@hj1m) February 26, 2016
Nadelen zijn er ook. Zo het kost veel tijd en geld om een game te ontwikkelen. En docenten moeten zelf enthousiast zijn over de onderwijsvorm. ‘Als de docent de game niet ziet zitten, zullen studenten het ook niet serieus nemen. Dan ontstaat juist een tegengesteld effect.’
Ultieme game
De droom van Spruijt gaat nog verder dan de games die er nu gespeeld worden. Hij denkt dat één ultieme game het onderwijs kan personaliseren. Spruijt: ‘Games worden nu per onderwijsmodule ingezet. Je zou het ook kunnen omkeren en het onderwijs kunnen personaliseren met een game. Een student krijgt dan een heel jaar, of nóg langer, de tijd om een bedrijf te creëren.’ De game geeft je feedback en de docent wordt een soort personal coach. ‘De adviezen uit de game bepalen dan welke lessen je volgt. De mogelijkheden zijn oneindig. Je kunt precies volgen wat je wil en nodig hebt.’ De docent werd uitgenodigd om zijn ideeën te delen bij TedX Venlo.
Toekomstmuziek? Spruijt denkt van niet. Hij denkt over twee jaar al een simulatiegame te hebben die studenten voor langere tijd spelen.
“Games zijn niet de heilige graal van het onderwijs”
Het LIC is voorzichtiger. Otten ziet de spellen eerder als een aangename afwisseling van werkvormen. ‘Games zijn niet de heilige graal van het onderwijs. Een student die dag in dag uit wordt geconfronteerd met games, is ze ook wel een keer zat.’ Wel worden alle Avansdocenten opgeleid in de mogelijkheden van ICT en games. ‘Uiteindelijk beogen we dat docenten meer inzicht krijgen in hoe je ICT in het onderwijs kunt inzetten om de kwaliteit te vergroten.’
Dit artikel verscheen eerder in Punt Magazine.
Punt. Of had jij nog wat?