Studenten die het niet eens zijn met een besluit van de examencommissie, kunnen daartegen in beroep bij het College van Beroep voor de Examens. Voorzitter mr. Rietveld neemt iedereen uiterst serieus maar: “Er zit wel eens flauwekul tussen.”
De zittingen van het College van Beroep voor de Examens (COBEX), de rechtbank van Avans, opent hij standaard op dezelfde manier. “Ik ben mr. Rietveld en ik kom van buiten. Ik ben dus niet verbonden aan Avans.” De rechter houdt zich in zijn dagelijks werk aan de rechtbank Oost-Brabant in Den Bosch bezig met civiele geschillen. Denk aan burengeschillen of een conflict tussen bedrijven. “Een beetje zoals die zaken in De Rijdende Rechter.”
Bij Avans geen zaken over recht van overpad en bomen die het zonlicht van de buren blokkeren, maar zaken over te weinig studiepunten, studenten die tijdens een tentamen even op hun telefoon kijken of scripties waarover plagiaatmachine Ephorus alarm sloeg.
Wie in beroep gaat bij het COBEX treft drie leden aan de overzijde van de tafel. Voorzitter Rietveld – of een van zijn collega-voorzitters – wordt tijdens een zitting bijgestaan door een docent en een student. De student die in beroep gaat en de examencommissie krijgen uitgebreid de tijd om hun beroep en besluit toe te lichten.
242 beroepschriften
In de zes jaar dat Rietveld werkzaam is bij het COBEX, is de hoeveelheid zaken geëxplodeerd. Werden er in 2010 nog 82 beroepschriften ingediend, in 2015 is dat gestegen naar 242 beroepschriften in totaal bij Avans (zie kader). Vooral in Den Bosch leidde dat tot een probleem bij het COBEX.
“Het liep een beetje uit de hand. In Den Bosch hadden we tot dan toe ongeveer twintig beroepschriften per jaar. Zes of zeven daarvan werden uiteindelijk een zitting. We waren niet klaar voor een verdubbeling in zaken. De beroepschriften kwamen toen bijvoorbeeld nog allemaal bij de voorzitter binnen. Gelukkig is Avans daar snel op ingesprongen door het COBEX uit te breiden met twee nieuwe zittingsgriffiers en een voorzitter.”
Strengere normen
De voornaamste verklaring voor de toename van het aantal zaken lijkt de strengere norm voor het bindend studieadvies. Studenten hoefden voorheen maar 30 studiepunten halen in de propedeuse, inmiddels zijn het 52 studiepunten die een student moet halen om verder te gaan. “Er zijn grote belangen bij gediend”, vertelt Rietveld. “Studenten gaan niet zomaar meer akkoord met een negatief bindend studieadvies. Daar komt bij dat er studenten zijn die zich niet realiseren dat ze te weinig studiepunten hebben tot het te laat is.” Wat vindt de voorzitter van de grote toename in beroepschriften? “Het is zoals het is, daar horen wij gewoon mee te dealen.”
Wie de zaken van het COBEX onder de loep neemt, ziet de ene academie met regelmaat in het beklaagdenbankje zitten, terwijl de andere academie nauwelijks zaken heeft. Ook Rietveld merkt het verschil in aanpak van de examencommissies op. “De ene examencommissie pakt het veel formeler aan dan de ander. Die zeggen simpelweg: iets is te laat, punt. Dat leidt dan ook tot meer zaken.”
Machtige examencommissie
Hoe een examencommissie haar werk doet, is volgens Rietveld aan de academie. Zolang de rechtsbescherming van de student maar gegarandeerd blijft. “Er is een examencommissie geweest die in haar beslissing niet de mogelijkheid om in beroep te gaan vermeldde, terwijl dat verplicht is. Zo wilde de academie zorgen voor minder beroepszaken. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Het is belangrijk dat studenten weten dat we er voor ze zijn. Als je denkt: dit kan echt niet, dan kun je beroep aantekenen.”
“De examencommissie is machtig. Wij toetsen de beslissingen die zij nemen marginaal. Dat betekent dat we kijken naar de beslissing die de examencommissie heeft genomen. Is dat in alle redelijkheid gedaan?” Voor examencommissies kan dat wel eens lastig zijn. “Studenten kunnen tegen een uitspraak in beroep, een examencommissie moet het ermee doen.”
“We mogen tegenwoordig ook 130 rijden op de snelweg”
Vorig studiejaar deed de hoogste onderwijsrechtbank van het land, het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs in Den Haag, stof opwaaien door de onderwijswetten op een geheel nieuwe manier te interpreteren. Hogescholen mogen maar één keer een studieadvies geven. Niet twee, zoals bij Avans en andere hogescholen gebruikelijk was. Een uitspraak met grote gevolgen voor studenten en hogescholen. “Het gebeurt wel vaker dat de wet wijzigt. Het blijft een interpretatie van de wet en van beide is iets te zeggen”, aldus Rietveld. “We mogen tegenwoordig ook 130 rijden op de snelweg.”
Luie studenten
Van de 242 beroepschriften in 2015 kwam het bij 43 tot een zitting. In slechts zeven van die zaken kreeg de student deels of helemaal gelijk. Toch heeft Rietveld niet de indruk van luie studenten die maar gewoon procederen. “Je moet je daartegen wapenen. We komen in aanraking met studenten van wie de studieresultaten vaak niet goed zijn. Je kunt die indruk wel eens krijgen van studenten, maar we nemen alle zaken serieus.”
“Zoek het eens bij jezelf”
Toch zit er volgens de rechter zeker flauwekul tussen. “Er is eens een student in beroep gegaan die fraude had gepleegd bij een thuisexamen. Haar argument was dat de school haar in de gelegenheid stelde om te frauderen door haar de toets thuis te laten maken. Ze had niet kunnen frauderen als het examen op school was afgenomen. Op dat moment dacht ik wel: zoek het eens bij jezelf. Desondanks blijf ik neutraal en rustig, ook al heb je tijdens de zitting de neiging om dat niet te doen.”
Al met al is de rechter positief over de wijze waarop het COBEX zijn werk kan doen bij Avans. “De hogeschool heeft het best goed geregeld. Facilitair zit het wel goed. Af en toe mag het wel iets sneller. Maar dat geldt net zo goed voor rechtbanken. Die zijn ook vaak een beetje langzaam en sloom.”
Dit artikel verscheen eerder in Punt Magazine.
Punt. Of had jij nog wat?