Door onvoorziene, natuurlijke omstandigheden werden de eerste vierduizend bomen uit het Avansbos noodgedwongen geschrapt. Vraat van konijnen en ruigtekruiden, dat door een droge zomer hoger dan de Avansbomen groeide, was hiervan de oorzaak. Preventiemaatregelen zorgen ervoor dat de opnieuw aangeplante bomen, net als de anderen, in het bos nu gezond groeien. En dat maakt GreenOffice, de Gemeente ‘s-Hertogenbosch en Life Terra Foundation, de drie verantwoordelijke partijen voor het project, trots.
‘’Werken met natuur gaat niet altijd zoals je plant.” Dat zegt Roos van der Donk, die namens Life Terra Foundation samen met Avans en de Gemeente ‘s-Hertogenbosch verantwoordelijk is voor het project dat het Avansbos heet. Bij de eerste boomplantdag in november 2021 werden daar vierduizend bomen aangeplant van zestig tot honderdvijftig centimeter hoog. Daar ging het door onvoorziene, natuurlijke omstandigheden mee mis. De bomen hebben soms twee groeiseizoenen nodig om voldoende wortel te schieten voor ze de hoogte in zouden groeien, maar zo ver kwam het niet. In februari 2022 viel er meer regen dan gebruikelijk, waarna er een droog voorjaar kwam. Het regenwater dat viel, zorgde ervoor dat het omliggende ruigtekruiden als distels en roosjes snel kon groeien. Dat ging ten koste van de bomen.
Konijnen
‘’Bomen groeien langzamer dan ruigtekruiden. Dat stond er het hele jaar, waardoor de boompjes weinig kansen kregen. Zeker toen het daarna droog werd’’, aldus ecoloog Jan van Mil van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Een bijkomende onvoorziene omstandigheid, was dat konijnen in het winterseizoen aan de randen van de boompjes knaagden. Dat kwam de bomen niet ten goede. Uit een inspectie bleek dat zo’n tachtig procent van de bomen, een stuk meer dan verwacht, dit niet hadden overleefd. In overeenstemming met Avans en Life Terra heeft de Gemeente ‘s-Hertogenbosch de bomen daarop weggehaald en opnieuw aangeplant.
Met een ruigtekruid wordt een forse, hoog opschietende kruidachtige plant bedoeld met bebladerde stengels. Veelal gaat het om kruiden die relatief snel groeien. Distels en roosjes zijn hier voorbeelden van.
Trots op samenwerking
”Hoe we samen problemen oplossen en uitdagingen met elkaar afstemmen, maakt me trots. Het gaat steeds gestroomlijnder en we doen het samen”, vertelt Van der Donk over de manier waarop de drie partijen omgaan met omstandigheden als hierboven beschreven. Daar is Geoffrey van der Horst, namens Avans projectleider van het initiatief, het mee eens. ”Ik kijk prettig naar de samenwerking van de drie partijen. In overleg maken we transparant besluiten met elkaar en de onderlinge sfeer is Brabants”, zegt hij over het Avansbos, waar hij positieve reacties op krijgt van Avans-alumni. ”Ze zijn blij met het cadeau en de boodschap erachter, vinden het goed dat Avans dit doet en op plantdagen hangt een goede vibe. Afgelopen jaar was het heerlijk, met een najaarszonnetje.”
Afstudeerders van Avans ontvangen bij hun diploma-uitreiking een certificaat. Daarop staat een QR-code gelinkt aan de plek waar de boom is geplant, op ongeveer een meter rondom de boom nauwkeurig. De geplante boom wordt met een tagging tool voorzien van een geolocatie. De coördinaten van deze locatie worden aan de QR-code gekoppeld op de voucher, waarmee studenten hun boom kunnen claimen in de Bossche Diezemonding. Op de plek van de gestorven boom is een vervangende boom geplant, die daarmee aan de locatie van de QR-code is gelinkt. De alumni behouden daarmee ‘hun’ boom, al is dit een een nieuw geplant exemplaar. Het bos kwam er in 2021 op initiatief van de nu oud-Avansstudenten Nick den Bol en Lisa Heyman. Zij wilden een duurzamer afstudeercadeau.
Unieke situatie
Dat zoveel bomen het niet overleefden, noemt Van der Donk van Life Terra Foundation uniek. ‘’Meestal gebeurt het niet bij onze projecten dat we zo’n grote uitval hebben. Dat is ook voor ons een goede learning case. Je ziet dat je er alles aan kunt doen om de start beter te maken, maar je werkt met natuur. En die laat zich niet dwingen.’’
Monitoren
Om eenzelfde scenario in de toekomst te voorkomen, hebben de drie betrokken partijen voor de laatste plantdag verschillende stappen ondernomen. Zo zijn de aangeplante wilgen, iepen, fladderiepen, mei- en sleedoorn en wilde appel dit keer dichter bij elkaar gepland. Ze staan nu op anderhalve meter van elkaar, in plaats van drie meter. Ook zijn ze nu in stroken geplant, zodat onderhoud mogelijk is. Als na monitoren blijkt dat er nu ruigtekruiden groeien, kan er makkelijk via handwerk met bosmaaiers om alle knelpunten heen worden gemaaid.
‘’Dit zijn extra maatregelen die we voor een natuurlijk bos, dat zich zonder menselijke invloed ontwikkelt, niet zouden nemen. Omdat het dan langer duurt voor een bos verder komt. Maar vanwege de specifieke waarde van het bos richting de studenten, zijn we namens de gemeente van mening dat we er met z’n allen alles voor moeten doen”, vertelt ecoloog Van Mil. Bovendien heeft de gemeente ’s-Hertogenbosch samen met Life Terra biologisch afbreekbare boombeschermers om de nieuw geplante bomen aangebracht. Die beschermen tegen geknaag van konijnen. ”Daarmee is het verschil tussen een distel en een boom straks goed te zien.”
Bladvorming
Tot nu toe lijken de genomen maatregelen effect te hebben op de groei van het bos. Volgens Van Mil ziet het er al goed uit voor de nieuwe aangeplante bomen. ‘’We hebben een nat voorjaar, de boompjes hebben al een blad gevormd. Ik hoop dat het geheel een goede start heeft gekregen en het bos groeit.’’ De bomen die in november 2022 geplant zijn, hoefden overigens niet hersteld te worden.
Tegengaan klimaatverandering
Het planten van het bos is volgens Van der Donk, Van der Horst, en Van Mil de beste oplossing om klimaatverandering terug te draaien. ‘’Klimaatverandering is een feit, dat gebeurt. De beste en goedkoopste manier om er iets aan te doen, is om bomen te planten. De beste boom die je had kunnen planten was veertig jaar geleden, maar het tweede beste moment om dat te doen is nu. Bomen planten is ook een oplossing tegen de gevolgen van klimaatverandering. Bomen hebben namelijk een verkoelend effect, dat is fijn tijdens hittegolven, en houden water en land vast bij veel regenval en overstromingen. Dat aanpassen aan de gevolgen heet klimaatadapatie’’, aldus de Avansmedewerker, die aangeeft dat een bos ook de draagkracht en weerbaarheid van een ecologische omgeving vergroot. Andere planten en dieren krijgen immers een grotere overlevingskans, wat een indirect effect op de groei van andere planten heeft. Van Mil: ‘’Bomen helpen bij de verkoeling, maar leggen ook CO2 en stikstof vast voor de lange termijn. De verhoging van de biodiversiteit speelt een rol bij het tegengaan van de gevolgen van klimaatverandering.’’
Over de toekomst van het bos is Avansmedewerker Van der Horst enthousiast. Zo wordt het concept breder onder de aandacht gebracht op Avans, doordat de academie voor Waardecreatie en Ondernemerschap al bomen uitreikt aan gastsprekers. Ook zijn er volgens Life Terra plannen in de maak om bomen als afstudeercadeau ook op andere onderwijsinstellingen te introduceren, naar voorbeeld van Avans.
Punt. Of had jij nog wat?