Na bijna een half jaar formeren kwam er woensdagavond witte rook uit Den Haag: er is een ‘onderhandelingsakkoord’. Partijen PVV, NSC, BBB en de VVD presenteerden hun plannen, met daarin ook aandacht voor het hoger onderwijs. Wat zeggen docenten Bestuurskunde over het akkoord? “Voor Avans maak ik me zorgen.”
Een radicaal-rechts kabinet, een centrumrechtskabinet of toch een extreemrechts kabinet: over de benaming ging het gisteren in de Tweede Kamer, waar Laurens Dassen (Volt) de PVV extreemrechts noemde. Dat tot ongenoegen van Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV). ‘’Volgens politicologen is dat een radicaal-rechtse partij. Nationalistisch, maar wel opererend binnen de grenzen van de democratie. Al schuurt het daar natuurlijk wel eens. NSC is dan weer een centrumrechtse partij. Ik denk dat deze coalitie ergens in het midden van die twee genoemd kan worden’’, vertelt Avansdocent politicologie Aron van Balveren. En ook zijn collega Petra Klap las het regeerakkoord.
Wat valt jullie op aan dit akkoord?
Van Balveren: ‘’Je ziet een duidelijke trendbreuk in dit akkoord in vergelijking met voorgangers. Dat zie je op een aantal thema’s. Bij asiel en migratie zie je dat aan het plan om de spreidingswet af te schaffen bijvoorbeeld, maar ook op het gebied van natuur, stikstof en tuinders en boeren zijn er verschillen met voorgaande plannen. Dat druist in tegen beleid dat de laatste jaren is ingezet. Het akkoord lijkt ook meer op een verlanglijstje van wat partijen willen. Ik zet mijn vraagtekens bij de haalbaarheid van bepaalde ideeën. Qua financiën, maar ook qua regelgeving.’’
Klap: ‘’De presentatie van het akkoord gebeurde niet gemeenschappelijk, dat viel op. Iedere partij vertelde apart wat de plannen zijn. Ook valt op dat het een extraparlementair kabinet wordt. Dat gaat bestaan uit politici, maar ook uit experts van buitenaf. Voor Nederland is dat best bijzonder. Daarnaast is het een akkoord op hoofdlijnen. Dat betekent dat partijen nog gaan overleggen hoe ze invulling gaan geven op de plannen.’’
Volgens de twee docenten, die eerder in het formatieproces al duiding gaven, zijn er geen partijen duidelijke verliezers of winnaars in het akkoord. Iedere partij heeft wel wat ‘binnen gehengeld, vertellen ze. ‘’Voor de PVV zijn dat plannen op het gebied van migratie, daar lag hun focus. Bij de BBB zitten die op het gebied van landbouw en visserij. NSC zette in op bestaanszekerheid en een andere bestuurscultuur. Het thema van de VVD was veiligheid en dat zie je terug met onder andere investeringen in Defensie.
Hoger onderwijs
In het akkoord staan ook plannen voor het hoger onderwijs, zoals een boete voor langstudeerders. Doe je meer dan een jaar langer over je bachelor of master, kost dat drieduizend euro extra. Ook wordt de Nederlandse taal bevorderd, liggen er plannen om de instroom van internationale studenten te beperken en komt er een numerus fixus voor internationals. Daarnaast vervalt de ov-vergoeding als studenten naar het buitenland gaan. Hiermee willen de partijen op termijn 293 miljoen euro per jaar bezuinigen op het hoger onderwijs.
Wat vinden jullie van deze plannen?
Klap: ‘’De langstudeerboete is opvallend, dat stond in geen enkel verkiezingsprogramma. Ik kan het me voorstellen dat je hier als student best zenuwachtig van wordt. Door onvoorziene omstandigheden kan het namelijk zo gebeuren dat je uitloopt in je studie.
Van Balveren: ”Voor Avans ben ik persoonlijk bezorgd. Avans heeft grote ambities op het gebied van onderwijs en onderzoek en daar horen ook budgetten bij. Ik vraag me af wat deze plannen betekenen voor de ambitieplannen van de hogeschool.”
Wat vinden jullie persoonlijk goed aan dit akkoord?
Klap: ‘’Ik vind het wel goed dat bevordering van de Nederlandse taal weer een kerntaak wordt in het hoger onderwijs. In mijn werk zie ik dat dat nodig is.’’
Van Balveren: ”De vier partijen willen zich aan bestaande afspraken rondom klimaat gaan houden. Daar is door het vorige kabinet veel in geïnvesteerd. Al moet nog blijken hoe dit precies invulling gaat krijgen, want tegelijkertijd vervallen wel een aantal subsidies.”
Wat willen jullie verder nog kwijt?
Van Balveren: ‘’De PVV is een rechts-populistische partij. Een kenmerk daarvan is dat de partij zich afzet tegen de politieke elite. Ik vraag me af wat er gaat gebeuren, nu de PVV zélf tot die elite behoort en aan de macht is. Dat is interessant om te volgen.’’
Er is nog geen premier aangekondigd, de naam van Ronald Plasterk wordt wel genoemd. Wordt hij het?
Klap: ‘’Daar wordt nog niets over gezegd. In de Telegraaf stond vandaag wel een excuusbriefje van Plasterk hem naar Omtzigt. Dat is vast niet voor niets.’’
Punt. Of had jij nog wat?