Fysieke toegankelijkheid van Avansgebouwen: de drempels van goede bedoelingen

Voor de meeste studenten en medewerkers is de fysieke toegankelijkheid van de Avansgebouwen een detail. Voor wie werkt of studeert met een fysieke beperking kan dat het verschil maken tussen meedoen of uitgesloten worden. Hoe toegankelijk is Avans eigenlijk? In de dagelijkse praktijk van de hogeschool bestaan veel goede bedoelingen, maar er zijn drempels.

Student Daniëlle Coppens startte afgelopen september aan de AD Social Work in Den Bosch. Ze heeft endometriose en sinds augustus zit ze in een rolstoel omdat ze dysautonomie heeft. Dat houdt in dat haar autonome zenuwstelsel, dat onder andere de bloeddruk en hartslag regelt, niet goed werkt. Daardoor valt ze regelmatig flauw als ze te lang staat. “Ik heb daar al mijn hele leven last van, maar omdat de endometriose erger is geworden, beïnvloedt dat ook de dysautonomie in negatieve zin”, legt Daniëlle uit.

Smalle deur
Op schooldagen maakt de student gebruik van een rolstoel. Daniëlle krijgt les in de Avansgebouwen aan de Onderwijsboulevard en de Statenlaan. Eerstgenoemde vindt ze beter toegankelijk dan het gebouw aan de Statenlaan. “De ingang heeft een hele smalle deur die niet automatisch draait. Ik moet daarom via de zijingang naar binnen. Die zit alleen behoorlijk vaak op slot. Dan moet ik eerst de receptie bellen of een student vragen om hulp.”

Dat vindt ze lastig. “Je wordt op dat moment geconfronteerd met wat je niet kunt”, zegt Daniëlle. In het gebouw aan de Statenlaan is ook maar één mindervalidentoilet, dat maakt een toiletbezoek een lange klus. “Als ik les heb op een hogere verdieping, dan moet ik helemaal naar beneden. Ik mis dan een deel van mijn les, of kom te laat als ik tussen de lessen door ga.”

De toegankelijkheid van Avans raakt niet alleen de student, maar er zijn ook medewerkers met een fysieke beperking. Anderhalf jaar geleden startte Karen Mogendorff als senior onderzoeker bij het lectoraat Betrokken Wetenschap van het Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid. Ze heeft een aangeboren fysieke beperking waardoor ze moeilijker loopt en een asymmetrisch bewegings- en houdingspatroon heeft. Daarom maakt ze gebruik van hulpmiddelen bij het lopen. Ze is over het algemeen positief over Avans als werkgever op het gebied van fysieke toegankelijkheid, al zijn er volgens haar zeker aandachtspunten.

“Het aantal seconden dat een deur open is die je met een pasje opent, is voor mij te kort”, zegt Mogendorff. “Er is geen rekening gehouden met de afstand tussen de paslezer en de deur. Voor mij is die namelijk te groot voor het aantal seconden dat de deur openblijft.” Mogendorff heeft extra tijd op haar pas gekregen, zodat ze wel door de deur kan. “Dat is een fijne oplossing, maar gericht op mij als individu. Terwijl er ook andere collega’s zijn die er last van hebben, als je bijvoorbeeld met een vol dienblad met koffie naar binnen wilt”, vertelt de onderzoeker.

What’s the deal?
Dat het aanvragen van individuele faciliteiten juist de nadruk legt op je functiebeperking, herkent ook vierdejaarsstudent Social Work Quinty Hoogervorst. Ze is geboren zonder linkeronderarm. Quinty vraagt zich af waarom de faciliteiten die zij krijgt, niet voor iedereen kunnen gelden. “What’s the deal? Zeker bij praktische zaken zoals meer seconden op je pas. Ik voel me door de individuele aanpak minder dan een ander”, zegt de student.

‘Ik voel me door de individuele aanpak minder dan een ander’

– Quinty Hoogervorst

Bewijslast
Daarnaast heeft Quinty het gevoel dat ze alsmaar moet bewijzen dat ze leeft met een functiebeperking. “Ik kan niet lang schrijven, omdat mijn rechterhand altijd overbelast is. Daarom heb ik er baat bij dat ik mijn toetsen digitaal kan maken.” De student moest voor deze ondersteuningsbehoefte naar eigen zeggen veel ‘bewijslast’ aanleveren. “Ik begrijp heus dat je (dokters)verklaringen moet verstrekken bij de aanvraag van een faciliteit, maar je kunt zien dat ik mijn linkeronderarm mis. Dat benadrukte voor mij telkens wat ik niet kan.”

Ondersteuningsmogelijkheden zijn er dus wel voor studenten en medewerkers, maar het zijn vaak individuele oplossingen. Iets wat het aankaarten van je probleem niet laagdrempelig maakt, zeker niet als je net pas ergens werkzaam bent, vindt Avansmedewerker Mogendorff. “Als je ergens begint, wil je niet de nadruk leggen op wat je niet kunt, maar wil je vooral laten zien wat je wél in huis hebt. Als je werkgever dat eenmaal weet, is het vele malen makkelijker om ergens om te vragen. Avans kan op dat gebied nog wat winnen. De drempel kan lager”, vindt ze.

Volgens de senior onderzoeker is dat pas het geval als een oplossing niet meer per definitie individueel is. “Dan wordt er geen nadruk gelegd op je beperking en hoef je niet te bewijzen dat je die uitzondering verdient.”

Diversity & inclusion (d&i)-officer Lies Parmentier ziet graag dat studeren of werken met een ondersteuningsbehoefte meer zichtbaar wordt binnen de hogeschool. “Juist door uit te dragen dat je aan de minderheden binnen Avans denkt, maak je hen zichtbaarder.” Zo stelde ze al meerdere keren voor om een tolk in te huren tijdens grote evenementen zoals de Avansdag. “Ik vind dat dat een standaard moet zijn en niet een uitzondering. Helaas is dat tot op heden niet gebeurd.”

Automatisme
Arlène Denissen, lid van het college van bestuur (cvb) met in haar portefeuille Diversiteit en Inclusie, begrijpt het gevoel van de studenten en medewerker goed. “Toegankelijkheid draag ik persoonlijk met me mee. Mijn zoon heeft een fysieke beperking en gebruikt een rolstoel. Ik zie daardoor in het dagelijks leven hoe snel iets ontoegankelijk wordt, ook met de beste bedoelingen. Dat maakt dat ik extra alert ben op die drempels, letterlijk en figuurlijk. Avans doet het goed, maar het kan altijd beter”, zegt Denissen.

“Het is maatwerk”, vult Arnaud Opdam, directeur Dienst Facilitair en Vastgoed, aan. Hij is verantwoordelijk voor de toegankelijkheid van de Avansgebouwen. Ook hij ziet de noodzaak van meer structurele toegankelijkheid. “Al onze gebouwen hebben een Internationaal Toegankelijkheidssymbool (ITS)”, vertelt Opdam. “De basis voor de eisen van een toegankelijk gebouw is in orde, maar er zijn veel verschillende functiebeperkingen waar maatwerk voor nodig is.” Opdam zegt dat het soms lastig is om te weten wat iemand nodig heeft om hier goed te kunnen werken of studeren. “Aankomende studenten kunnen namelijk niet via ServicePunt een melding maken, maar komen via een decaan of iemand van de opleiding bij team huisvesting terecht.”

Weg kenbaar maken
Dat is precies waar Opdam naar eigen zeggen tegenaan loopt. “Hoe vinden we elkaar? Hoe weet team huisvesting bijvoorbeeld dat de deur te kort open is voor sommige medewerkers en hoe weet zo’n medewerker dat wij daar een oplossing voor kunnen creëren? Als ik een idee had hoe ik dat kon versimpelen, zou ik het doen.”

Cvb-lid Denissen vult Opdam aan: “Misschien moeten we dat beter communiceren. Studenten kunnen terecht bij de decaan. Studieloopbaanbegeleiders weten dit en verwijzen studenten door. De decaan kan met de (aankomend) student bespreken welke ondersteuning en faciliteiten kunnen helpen. Ik zie het niet als verlenen van een gunst, maar een recht van iemand die leeft met een beperking.” Avansmedewerkers kunnen volgens Opdam het best contact opnemen met de eigen directie.

Student Daniëlle beaamt wat Opdam en Denissen zeggen. Hoewel ze het niet lastig vond om de juiste persoon binnen Avans te vinden die haar kon helpen in haar ondersteuningsbehoeften, kan ze zich voorstellen dat studenten die voor het eerst studeren aan een hogeschool, niet weten waar ze terechtkunnen. “Ik heb hiervoor ergens anders gestudeerd, maar als ik vanuit de middelbare naar Avans was gegaan, had ik niet geweten waar ik terechtkon.”

Goodwill
Over het algemeen gaat het volgens d&i-officer Parmentier oké met de fysieke toegankelijkheid van Avans, maar het kan beter. “De hogeschool toont de goodwill om toegankelijk te zijn, maar in de praktijk gaat het nog niet altijd goed. “Er zijn liften en andere faciliteiten voor mensen met een ondersteuningsbehoefte. Maar maak je gebruik van een rolstoel en heb je als student les op de eerste verdieping in een van de noodgebouwen aan de Onderwijsboulevard in Den Bosch, dan kun je je les niet volgen. Daar is namelijk geen lift”, geeft Parmentier als voorbeeld. 

Dat ondervond student Daniëlle in haar eerste week. “Op dag twee had ik voor het eerst les op de Onderwijsboulevard. Dat bleek dus te zijn op de eerste verdieping van het noodgebouw. De docent heeft toen vlug een ander lokaal geregeld, maar daardoor hadden we een chaotische start. Gelukkig zijn mijn klasgenoten heel meegaand, maar ik voel me wel bezwaard omdat zij zich aan mij moeten aanpassen.”

Dat het op het vlak van fysieke toegankelijkheid nog niet altijd goed gaat, kunnen Daniëlle en Parmentier zich wel voorstellen. “Als je kunt lopen, dan denk je er niet over na dat de noodgebouwen niet toegankelijk zijn voor studenten of medewerkers in een rolstoel”, aldus Parmentier. Volgens Mogendorff zou het helpen als Avans bij het opstellen van beleid meer zou kijken vanuit het perspectief van de medewerkers met een ondersteuningsbehoefte. “Het zit nog niet genoeg in het DNA. Avans is bereid om aanpassingen te doen, maar over sommige zaken kan op voorhand beter worden nagedacht.” Een oplossing volgens d&i-officer Parmentier zou een checklist kunnen zijn. “Daarop kun je voor alle diversiteiten afvinken of het toegankelijk is om bij Avans te studeren of werken.”

Hobbels op de weg  
Als voorbereiding op dit gesprek dook Denissen nogmaals in het protocol ‘Studeren met een functiebeperking’ van Avans. “We hebben mogelijkheden voor maatwerk, maar in de praktijk lopen studenten met een ondersteuningsbehoefte helaas soms toch tegen drempels aan. Denk aan het keer op keer aanleveren van bewijs van je fysieke beperking. Soms zijn daar begrijpelijke redenen voor, maar het kan ook onnodig belastend zijn. Daarmee hebben we onbewust hobbels ingebouwd.”

Opdam is het daarmee eens. “Ik probeer die hobbels zoveel mogelijk weg te werken. Iemand die permanent in een rolstoel zit, krijgt nu voor de gehele duur van de studie een liftpas. Eerst was dat voor een termijn van drie maanden en daarna moest diegene weer bewijs aanleveren voor het verkrijgen van verlenging van de pas. Dat beleid heb ik veranderd”, legt Opdam uit.

Dat soort regels zijn er volgens hem met alle goede bedoelingen ingeslopen. Die gelden voor situaties zoals een tijdelijke liftpas bij een gebroken been, maar worden nu ook gehanteerd bij permanente functiebeperkingen. “Als iemand een arm mist is het overbodig om dat elke drie maanden te moeten bewijzen.” Het lijkt cvb-lid Denissen daarom verstandig om bij het beleid toe te voegen dat men ook pragmatisch mag handelen. “Dat past ook bij ons uitgangspunt waarin iedereen welkom is. Avans gaat uit van je mogelijkheden en niet van je beperkingen.”

Blijven melden 
Denissen en Opdam benadrukken dat het belangrijk is dat medewerkers en studenten alle obstakels blijven melden. Denissen: “Er is goodwill en door meldingen te blijven doen, is er veel veranderd en verbeterd. We vragen veel van mensen om dat te melden, dat beseffen we, maar het helpt echt. Als we de ondersteuningsbehoefte weten, doen we er wat aan.” 

Student Quinty is begin dit jaar gestart met Onbeperkt Talent, een community voor studenten met een functiebeperking. “Uit onderzoek blijkt dat zo’n 33 procent van die groep uitvalt omdat het te zwaar is. Er zijn best wat ondersteuningsmogelijkheden, ook binnen Avans, waarvoor je in aanmerking komt als je studeert met een functiebeperking. Daar zou ik graag anderen op attent willen maken”, zegt de student. Ook het bieden van steun aan elkaar als lotgenoten is een belangrijk doel van Onbeperkt Talent. “Ik wil daarom graag fysieke of online bijeenkomsten organiseren.” De community staat nog in de kinderschoenen, maar Quinty is gemotiveerd om binnenkort van start te gaan. “Ik heb flyers gehangen in de gebouwen en heb nu contact met een docent die me kan helpen.” Ben je op zoek naar een lotgenotencommunity, dan ben je volgens Quinty welkom om je aan te sluiten bij Onbeperkt Talent.