Er was het afgelopen jaar veel rumoer in studentenland. Na de stormachtige invoering van de langstudeerboete waagde inmiddels demissionair staatssecretaris Zijlstra zich aan het afschaffen van de basisbeurs voor masterstudenten.
Zo ver kwam het niet. Het kabinet viel en het wetsvoorstel kwam grotendeels in de prullenbak terecht. Alleen het ov-reisrecht werd in juni op de valreep ingekort van zeven naar vijf jaar.
Maar of het daarbij blijft is de vraag. Na de verkiezingen zal er onderhandeld moeten worden over een regeerakkoord. En wie de voorlopige verkiezingsprogramma’s bestudeert ziet dat een flink aantal partijen de basisbeurs wil afschaffen.
De VVD was altijd al voorstander van een leenstelsel, net als D66 en GroenLinks. De PvdA twijfelde even, maar schaart zich er nu ook definitief achter. Over de details zijn ze het nog niet helemaal eens. VVD en D66 willen de terugbetalingstermijn verlengen van vijftien naar twintig jaar, zodat studenten meer tijd hebben om hun hogere schuld af te lossen en de overheid ook daadwerkelijk wordt terugbetaald. PvdA en GroenLinks vinden dat een eventuele restschuld na vijftien jaar moet worden kwijtgescholden. GroenLinks wil de afbetalingsregels wat versoepelen en krijgt daarbij wellicht steun van D66, dat dit overweegt voor beroepen waar veel vraag naar is.
Maar niet iedereen wil een leenstelsel: als het aan SP, CDA, CU en SGP ligt blijft de basisbeurs in zowel de bachelor- als de masterfase behouden.
Dat geldt ook voor de aanvullende beurs. Geen enkele partij wil daar vanaf. Staatssecretaris Zijlstra (VVD) had vergevorderde plannen om de regels voor een aanvullende beurs te verscherpen: studenten die hebben gebroken met hun ouders of van wie de ouders onvindbaar zijn, zouden hem niet langer krijgen. Er staat evenwel niets over in het definitieve VVD-verkiezingsprogramma. GroenLinks wil de aanvullende beurs juist verhogen en de regels versoepelen zodat meer studenten ervoor in aanmerking komen.
Vrijwel alle partijen willen inmiddels de langstudeerboete weer afschaffen. Alleen de CU en de SGP staan nog achter de boete van drieduizend euro voor studenten die meer dan een jaar studievertraging oplopen. Ook het CDA – nota bene de bedenker van de langstudeermaatregel – liet half augustus bij een verkiezingsdebat weten er niets meer in te zien. PvdA, VVD, D66 en GroenLinks willen in ruil voor de afschaffing van de boete wel een leenstelsel invoeren. En dan is zo’n langstudeerboete toch goedkoper, dan het inleveren van de beurs voor uitwonenden à 3.200 euro per jaar. SP – en sinds kort ook het CDA – willen als enigen zowel de langstudeerboete afschaffen als de basisbeurs behouden. Hoe ze van plan zijn dat te financieren is nog niet bekend.
De oproep die werkgevers voor de zomer deden om bèta- en technische studies gratis te maken, heeft nergens gehoor gevonden. De PvdA zag er vanaf toen de leden op het congres tegen het plan stemden. De SGP ziet meer in het verstrekken van beurzen aan de beste bèta-studenten. Het CDA wil op zijn beurt de collegegeldtarieven voor bèta’s wel verlagen, net als voor leraren- en zorgopleidingen.
Opleidingen waarmee geen droog brood te verdienen valt, wil het CDA dan weer iets duurder maken, terwijl GroenLinks het collegegeld voor alle studies juist met vijfhonderd euro wil verlagen.
Het lijkt er niet op dat de recente inperking van het ov-reisrecht door een nieuwe regering ongedaan wordt gemaakt. Alleen SP en PvdA zijn daar voor. GroenLinks wil één jaar aan het gereduceerde reisrecht toevoegen, zodat studenten in zowel hun bachelor als hun master kunnen uitlopen zonder verlies van ov-kaart.
Meer animo is er om tweede studies weer tegen het normale collegegeldtarief aan te bieden. D66 en SP zijn warm voorstander, net als de PvdA. Maar VVD, CDA, GroenLinks en SGP zijn tegen. De VVD wil geen ‘spijtoptanten’ bekostigen die ‘bij nader inzien’ nog een ander studie gaan doen. GroenLinks en de SGP zouden het wel willen, maar vinden het op dit moment te duur. Premasters moeten van GroenLinks en het CDA wel gewoon tegen het lage collegegeldtarief kunnen worden gevolgd.
CDA en VVD zijn nog steeds enthousiast over hun topsectorenbeleid, al mag fundamenteel onderzoek volgens de partijen niet vergeten worden. Ze willen daar ook echt de portemonnee voor trekken, net als SP, SGP, D66 en de PvdA. Die laatste twee willen dat de FES-gelden (aardgasbaten) weer aan onderzoek worden besteed. De SP hoopt er honderd tot tweehonderd miljoen voor vrij te maken. En GroenLinks stelt dat de focus verlegd moet worden naar fundamenteel onderzoek: ‘we moeten ons niet blindstaren op toepasbaarheid’. [MdV/HOP]
Punt. Of had jij nog wat?