Het heeft geen zin om mbo’ers tegen te houden aan de poort van niet-verwante vervolgopleidingen in het hbo. Hun kans van slagen wordt niet hoger of lager van zulke instroomeisen, blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie.
Tot drie jaar geleden konden afgestudeerde mbo’ers doorstromen naar elke hbo-opleiding van hun keuze, of die nu aansloot bij hun vooropleiding of niet. Iedereen kon met een mbo-4-diploma in handel of economie van start bij een hbo-opleiding werktuigbouwkunde. Havisten en vwo’ers worden alleen toegelaten als ze eindexamen hebben gedaan in natuurkunde.
Drastisch
Met het oog op de teruglopende studieresultaten van mbo’ers in het hbo, kwam voormalig minister Bussemaker met plannen die aanvankelijk nogal drastisch waren: mbo’ers zouden alleen nog maar rechtstreeks toegang krijgen tot ‘verwante’ hbo-opleidingen.
Het Hoger Onderwijs Persbureau ontdekte dat daar weinig reden voor was. Mbo’ers deden het helemaal niet zo slecht, ook niet als ze overstappen naar een andere studierichting. Sterker nog, mbo-economen deden het zelfs iets beter in de hbo-techniek dan mbo-technici.
Gas terug
Minister Bussemaker nam gas terug. De in 2015 ingevoerde nieuwe regels richten zich alleen op kleine groepen mbo-studenten die aantoonbaar weinig succes hebben bij hun overstap naar een niet-verwante hbo-studie: slechts vijf procent van alle mbo’ers kreeg ermee te maken.
Het gaat om zeven ‘doorstroomroutes’, waaronder die van mbo-techniek naar hbo-economie en die van handel & ondernemerschap naar gezondheidszorg. In die gevallen mag een hogeschool toetsen of mbo’ers wel de nodige kennis hebben en hen eventueel weigeren of bijspijkeren. Hoe ze dat allemaal doen, mogen de instellingen zelf bepalen.
Analyse
In opdracht van het ministerie analyseerde onderzoeksbureau ResearchNed dit voorjaar hoe de regeling wordt toegepast, of de studieresultaten zijn verbeterd en wat er eventueel beter kan. De onderzoekers interviewden veertien grotere hogescholen van wie er zeven – waaronder de hogescholen uit de grootste vijf gemeenten – niet meedoen aan de regeling. De regeling zou volgens hen op te weinig studenten van toepassing zijn, die bovendien niet méér zouden uitvallen dan andere groepen studenten. Om aspirant-studenten beter te kunnen verwijzen verwachten ze meer van de studiekeuzecheck.
Niet enthousiast
Zes hogescholen pasten de regeling wél toe, maar een deel van hen is niet enthousiast. Veel hogescholen weten niet goed wat er van hen verwacht wordt: moeten ze studenten met deficiënties tegenhouden bij de poort, of juist helpen om het eerste jaar te halen?
Maar de belangrijkste uitkomst is dat de regeling “geen significant effect” heeft op de studieresultaten. De onderzoekers zien dat ook in toekomst niet veranderen als de regeling in de huidige vorm blijft bestaan. Schaf deze af of pas haar aan, luidt hun advies. Het hbo en het mbo moeten met elkaar in gesprek over hoe het verder moet.
Twee gedachten
Er was vanaf het prille begin kritiek op de regeling, weet José Mulder, medeauteur van het rapport. Volgens haar legt het rapport vooral bloot hoe moeilijk het is om iets te doen aan de hoge uitval van mbo’ers, omdat onduidelijk is waar het aan ligt. “De minister wilde klein beginnen en kijken of het werkt, maar dat blijkt dus niet het geval. Toch is het wel goed dat er in ieder geval iets is geprobeerd”, vindt Mulder.
Het grote probleem is volgens haar dat de regeling op twee gedachten hinkt: “Men wilde mbo’ers tegenhouden aan de poort, maar de minister zei bij de invoering dat ze er vooral voor wilde zorgen dat mbo’ers het eerste jaar zouden doorkomen. Dat is natuurlijk heel iets anders.” Wil de regeling nog een kans maken op succes, moeten er volgens haar duidelijke keuzes worden gemaakt.
Minister Van Engelshoven laat de Tweede Kamer weten dat ze dieper zal ingaan op het rapport als ze na het zomerreces haar visie op de toegankelijkheid en kansengelijkheid in het hoger onderwijs presenteert.
Punt. Of had jij nog wat?