“Nee, wáár kom je vandaan?” Een vraag die Nederlanders die er niet ‘typisch’ Nederlands uit zien, wekelijks gesteld krijgen. Ook al zijn ze geboren en getogen in Nederland. Lieke Verberkt, student aan AKV|St.Joost, legde de ervaringen van deze tweede generatie Nederlanders, die het idee hebben ‘nooit Nederlands genoeg’ te zijn, vast in een tentoonstelling.
Het Nederland van nu is volgens Lieke kleurrijk en divers. Waarom achten Nederlanders het toch altijd nodig om iedereen in een bepaald hokje te stoppen? “Wanneer je geen ‘Nederlandse’ uitstraling hebt, ben je waarschijnlijk gewend je afkomst regelmatig aan vreemden uit te moeten leggen”, licht Lieke toe. “De ervaring om constant gevraagd te worden: ‘Waar kom je echt vandaan?’, kan vervelend en vermoeiend zijn.”
Tussen culturen in
Lieke woonde en werkte twee jaar in het buitenland in Mexico, Spanje en Peru. “Nederland is mijn thuis, maar door deze ervaringen heb ik ook elders nog een thuis.” Welke mensen leven ook tussen twee culturen in? Vroeg zij zichzelf af. “Na onderzoek kwam ik uit bij Nederlanders met een migrantenachtergrond, maar de tweede generatie Nederlanders vond ik nog interessanter. Zij zijn hier opgevoed en opgegroeid, met een mix van culturen. Hoe voelen zij zich? Welke tegenslagen kennen zij? Wat voor mooie momenten en situaties levert dit op?”
De AKV-student interviewde en portretteerde zestien verschillende Nederlanders, met één of twee ouders uit diverse landen. “Macedonië, Azerbeidzjan, Zimbabwe, China, Turkije, Indonesië”, somt ze op. “Veel van hen gaven aan twee thuizen te hebben en het gevoel te krijgen dat ze tussen die culturen invallen. Ik wilde weten wáár dat dat aan ligt.” Hoe donkerder de huidskleur, hoe heftiger de ervaringen, leerde Lieke. Ze keek vooral naar wat het deed met de gevoelens van de geïnterviewden. Met name de vraag: ‘Nee, wáár kom je echt vandaan’ doet veel met hen. “Die vraag krijgen ze wekelijks gesteld en dat ervaren ze als vervelend. Ze krijgen het idee niet Nederlands genoeg te zijn.”
Fragmenten uit de interviews
Sill: “Hier in Nederland word ik gezien als de buitenlander, maar in Macedonië, waar mijn roots liggen, ben ik ook de buitenlander. Waar ben ik dan echt thuis? Waar ben ik dan geen buitenlander?”
Rinaldo: “Ik kom uit Nederland, heb een Molukse vader en Nederlandse moeder. Ik ben twee keer jaar achter elkaar geweigerd met vrienden toen ik wilde gaan stappen op mijn verjaardag in Nijmegen. Ik ben verdacht van fietsen stelen in mijn eigen voortuin, door een voorbijganger. Ik ben als kind uitgescholden door ouders tijdens voetbalwedstrijden: ‘buitenlander’ of ‘schop die kut Turk’.”
Eskin: “Ik zat laatst in de trein toen een wildvreemde meneer aan mij vroeg: ben je aan het leren voor je inburgeringscursus? Ik was met stomheid geslagen: “Nee, ik ben aan het leren voor mijn tentamen interculturele communicatie.””
Sanne: “De vraag ‘waar kom je echt vandaan’ en ‘je bent een halfbloedje he’ worden geregeld aan mij gesteld. Of ik krijg de opmerking ‘je bent niet volledig Nederlands toch.’ Ik heb een Nederlands paspoort, maar toch zal ik nooit ‘volledig Nederlands’ zijn.”
Weer die buitenlanders
“Ik vind het erg dat mensen in deze tijd nog steeds zulke vragen stellen, op basis van uiterlijk. Dat doet me iets”, vertelt Lieke. In aanloop naar de eindtentoonstelling, voerde ze enkele testen uit waarbij ze foto’s groot afgedrukt gecombineerd met de ervaringen op een centrale plek zette. “Dat zijn weer die buitenlanders”, hoorde ze voorbijgangers zeggen over de portretten.
“Hier in de regio Boxmeer en de omringende dorpen wordt er heftiger gereageerd dan in de steden.” Doel van deze testen: “De interactie op gang brengen. Was ook mooi toen ik het vrijdag weer ging testen, mensen gingen ook echt in gesprek met elkaar. Daar doe je het voor.”
“Met ‘Waar kom je vandaan’ wil ik mensen laten nadenken over de uitspraken die ze doen. Het is niet zo zwart-wit als vele denken. Het zijn voor hen misschien hele kleine dingen, maar op deze tweede generatie Nederlanders heeft het echt wel impact.”
Launch 2018
Het afstudeerwerk van Lieke en afstudeerwerken van medestudenten zijn te zien tijdens Launch 2018 – Graduation show – Grafisch Ruimtelijk Ontwerp, onderdeel van Launch 2018. Van 30 juni tot en met 4 juli te bezoeken aan de Parallelweg 21 in Den Bosch.
Punt. Of had jij nog wat?