‘Ook woonwagenbewoners hebben het recht om als burgers erkend te worden’

Gerda Godrie- van Gils deed de afgelopen jaren onderzoek naar woonwagenbewoners in Noord-Brabant. Het boek dat daaruit voortkwam, Woonwagenbewoners laten zich niet afschaffen, presenteerde ze afgelopen donderdag bij de Academie voor Veiligheid en Bestuur bij Avans in Den Bosch.

Het idee om onderzoek te doen naar woonwagenbewoners komt al uit Gerda’s jeugd. Gerda groeide op naast een woonwagenkamp en was als kind al geïnteresseerd in de cultuur van haar buren. Toch heeft het lang geduurd voordat ze eraan toekwam om daar meer over te leren. Als jong meisje moest Gerda naar de huishoudschool, een vervolgopleiding zat er niet in. “Meisjes mochten niet studeren.” Het was pas decennia later, toen haar eigen kinderen het huis uit waren, dat Gerda de kans had om te studeren. Ze studeerde cultuurwetenschappen aan de Open Universiteit en haalde op 58-jarige leeftijd haar masterdiploma.

Cadeautje
Inmiddel is Gerda 74 jaar en heeft ze al twee boeken geschreven. Haar eerste boek ging over onderzoek naar het huishoudonderwijs waar ze vroeger zelf op zat. Dit onderzoek viel Gerda erg zwaar. “Ik dacht: dit nooit meer. Dit doe ik mezelf nooit meer aan. Maar na een paar maanden begon het toch te jeuken.” Uiteindelijk besloot Gerda onderzoek te doen naar woonwagenbewoners, een cultuur waar ze na al die jaren nog steeds nieuwsgierig over was. Daar kwam een boek uit: ‘Woonwagenbewoners laten zich niet afschaffen’. Lector Integrale Veiligheid Sjaak Kohnraad nodigde Gerda uit om dit boek bij Avans in Den Bosch te presenteren. Daar is ze ontzettend blij mee: “Voor mij is dat een cadeautje.”

Asociale criminelen
Over woonwagenbewoners bestaan nog steeds veel vooroordelen. Ze zouden allemaal criminelen zijn, asocialen die zich nooit aan de samenleving hebben aangepast. Onterecht, vindt Gerda. “Natuurlijk zijn er criminele woonwagenbewoners maar daar kun je niet een hele bevolkingsgroep op beoordelen. Niet elke woonwagenbewoner is een crimineel.”

Bevooroordeeld
Toch merkte Gerda bij haar eerste interview met een woonwagenbewoonster dat ze zelf ook vooroordelen had. “Ik had altijd een ordinair beeld bij woonwagenbewoonsters. Daar klopte niks van! De bewoonster deed haar deur open en ze zag er keurig en netjes uit, haar woonwagen ook. En dat terwijl ik onaangekondigd langskwam.” Sindsdien is Gerda’s houding naar woonwagenbewoners veranderd. “Ontmoeten is nog altijd de beste manier om vooroordelen te overwinnen.”

Immaterieel erfgoed
Wanbeleid en onverschilligheid vanuit de overheid hebben hun sporen achtergelaten bij de woonwagenbewoners. De afgelopen zeventig jaar stapelde de ene fout zich op de andere. Bewoners mochten niet meer reizen, moesten in grote kampen wonen. Daarna werden de grote kampen afgebroken en kwamen er kleinere kampen voor in de plaats. Uiteindelijk werd al het beleid overgedaan naar de gemeenten. Die begonnen een uitsterfbeleid. Vertrok er iemand uit het kamp? Dan werd de plek geblokkeerd met betonblokken. Wat de woonwagenbewoners zelf wilden is ze nooit gevraagd. Juist daarom vind Gerda het mooi dat de woonwagencultuur sinds kort als immaterieel erfgoed wordt gezien. “Ook woonwagenbewoners hebben het recht om als burgers erkend te worden.”

Wegkijken
Ondanks die overwinning moet er nog veel gebeuren. Door wanbeleid van de overheid blijven problemen voortbestaan. Gerda ziet dit met lede ogen aan. “De overheid kijkt weg. Dan lijkt het alsof er geen problemen zijn, maar zo werkt het natuurlijk niet. Ik denk dat de overheid het gewoon heel moeilijk vindt om daarmee om te gaan.” En dát vindt Gerda raar. “Het zijn gewoon mensen. Als mijn wiegje in een woonwagen had gestaan, dan was ik ook een woonwagenbewoner geweest. Het scheelde maar een paar honderd meter.”